Osoby mające prawo do ustawowego dziedziczenia, które zostały pominięte w testamencie przez zmarłego, mają prawo do zachowku. Jest to zabezpieczenie dla najbliższych spadkodawcy, gdyby cały majątek zapisał wyłącznie innym osobom. Podstawą do prawidłowego wyliczenia wysokości zachowku jest masa spadkowa. Jednak nie mówimy tylko o pozostawionym mieszkaniu, środkach finansowych na koncie czy samochodzie. Darowizny dokonane za życia spadkodawcy również będą przedmiotem roszczeń z tytułu zachowku. Zapisy windykacyjne przekazujące określone przedmioty wyznaczonym osobom w testamencie także podlegają zachowkowi. Prawo do zachowku mają małżonek czy zstępni np.: dzieci. Rodzice mają prawo zachowku, jeśli spadkobierca nie posiadał dzieci i wnuków. Poszczególnym ustawowym spadkobiercom przysługuje ułamkowa część np.: 1/2 czy 2/3 z należnej ustawowo masy spadkowej. Wszystko zależy od stopnia pokrewieństwa czy wieku osób uprawnionych do dziedziczenia. Co znajdziesz w artykule?1 Jak obliczyć majątek uwzględniający zachowek?2 Kto ma prawo do dziedziczenia i zachowku?3 Jak obliczyć zachowek Wysokość zachowku po Jak obliczyć wysokość zachowku przykład Wysokość zachowku po Jak obliczyć wysokość zachowku przykład 24 Pozew o zachowek Jak obliczyć majątek uwzględniający zachowek? Masą spadkową nazywamy wszystkie zasoby, jakimi dysponował zmarły. Mowa jest o: mieszkaniu,domu oraz innych nieruchomościach,środkach zgromadzonych na koncie bankowym,pojazdach Do spadku należy doliczyć również darowizny dokonane przez spadkodawcę do 10 lat przed śmiercią. Mowa jest o darowiznach rzecz osób, które nie były spadkobiercami czy uprawnionymi do zachowku. W poczet masy spadkowej doliczane są także zapisy windykacyjne. Są to zapisy, które przekazują konkretne przedmioty osobom trzecim. Dla przykładu mogą to być drogie antyki czy samochód. Na poczet zachowku nie wlicza się darowizn pieniężnych przekazywanych w tradycyjny sposób oraz zapisów zwykłych i poleceń. Dla przykładu: kilkaset złotych wręczone z okazji urodzin czy imienin. Kto ma prawo do dziedziczenia i zachowku? Jeśli wiemy, co może być przedmiotem zachowku, to należy wspomnieć, komu się on należy i w jakim wymiarze. Osoby uprawnione do ustawowego dziedziczenia mają prawo do ułamkowej części należnego im majątku. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy spadkobierca nie uwzględnił ich w testamencie. Podstawa, od której naliczany jest zachowek to należny majątek po zmarłym zależny od stopnia pokrewieństwa. Małżonek ma prawo do 1/2 ustawo dziedziczonych dóbr, jeśli zamarły nie posiadał dzieci i wnuków. Resztę dziedziczą rodzice w wysokości 1/4 każdy. W przypadku posiadania zstępnych małżonek i dzieci dziedziczą po równo, ale małżonek nie może dostać mniej niż 1/4 spadku. W dalszej kolejności w przypadku braku potomstwa dziedziczą małżonek, żyjący rodzic, rodzeństwo np.: w wymiarze 1/8. Dopiero od wskazanych wartości należnej masy spadkowej naliczamy zachowek zwyczajowo w wysokości 1/2 należnego spadku lub 2/3, jeśli spadkobierca jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy. Jak obliczyć zachowek przykłady Wysokość zachowku po małżonku Sposób obliczania wysokości zachowku najlepiej opisać na przykładach. Zakładamy, że zmarły przepisał cały majątek znajomemu w testamencie. Żona ma prawo do zachowku mimo pominięcia w dokumencie spadkowym. Wyliczenie wysokości zachowku następuje z masy spadkowej po mężu. W przypadku, gdy w małżeństwie nie było dzieci, ale żyją rodzice spadkodawcy, małżonek miałby prawo do 1/2 swojego ustawowego majątku dziedzicznego. Właśnie z tej części obliczany jest zachowek. Jak obliczyć wysokość zachowku przykład 1 Znajomy małżonka otrzymał w testamencie sumie 600 tys. zł w różnych przedmiotach. Według ustawowego dziedziczenia żonie należało się 300 tys. zł. Testament wykluczył, ale nie wydziedziczył żony zmarłego, dlatego należny jest jej zachowek w wysokości 1/2 należnego spadku, czyli 150 tys. zł. Jeśli w małżeństwie były dzieci, to żona otrzymałaby ustawowo w spadku 1/3 kwoty przy dwójce dzieci lub 1/4 kwoty w przypadku trojga i więcej dzieci. Jest to odpowiednio 200 tys. zł lub 150 tys. zł. Od tych kwot naliczany jest zachowek. Jego wysokość to 1/2 należnego spadku – 100 tys. zł lub 75 tys. zł. Żonie, której nie przysługuje prawo do dziedziczenia (np.: rozwód orzeczony sądownie), nie przysługuje także prawo do zachowku. Wysokość zachowku po rodzicach Dzieci dziedziczą po rodzicu w równym stopniu jak małżonek. Jednak w przypadku licznego rodzeństwa małżonek otrzymuje nie mniej niż 1/4 majątku, a pozostałe 3/4 dzielone jest między wszystkie dzieci. Z tych wydzielonych części do ustawowego dziedziczenia naliczanych jest zachowek w wysokości 1/2 lub 2/3 należnego spadku. Jak obliczyć wysokość zachowku przykład 2 Tata zapisał znajomej 300 tys. zł w testamencie. Ustawowo córka, syn i mama odziedziczyliby po 1/3 (100 tys. zł każdy), gdyby nie testament i jego postanowienie. Od tych kwot naliczamy zachowek w wysokości: 1/2 z należnej części 100 tys., czyli 50 tys. zł zachowku dla pełnosprawnego i pełnoletniego dziecka,2/3 z należnej części 100 tys., czyli ponad 66 tys. zł dla małoletniego dziecka lub trwale niezdolnego do zarobkowania. Dzieci niemające prawa do zachowku to te, które nie mają prawa do ustawowego spadku. Są to np.: osoby wydziedziczone lub które dokonały umyślnego przestępstwa przeciwko życiu spadkodawcy czy jego bliskich. Więcej na ten temat w naszym artykule „Zachowek po rodzicach”. Pozew o zachowek Osoba, której zapisano w testamencie majątek, może uchylać się od wypłacenia należnego zachowku. W takiej sytuacji warto skorzystać z usług kancelarii adwokackiej lub radcowskiej i złożyć pozew o zapłatę zachowku w sądzie cywilnym. Termin przedawnienia zachowku to 5 lat od momentu ogłoszenia testamentu. Jest to stosunkowo niewiele, dlatego nie wolno opieszale podchodzić do sprawy. Sąd właściwy do złożenia pozwu jest wskazany w kodeksie postępowania cywilnego. W zależności od wartości pozwu jest to albo sąd okręgowy, albo sąd rejonowy. W przypadku pozwu przekraczającego kwotę 75 tys. zł jest to sąd okręgowy. Więcej na temat zachowku w naszym artykule „Czym właściwie jest zachowek i komu przysługuje?” ”. Dokładne wyliczenie masy spadkowej z darowiznami i zapisami windykacyjnymi nie jest proste. Trzeba dokładnie obliczyć należny spadek, a następnie od uzyskanej wartości wskazać wartość zachowku. Przy tak skomplikowanych kalkulacjach warto skorzystać z pomocy prawnika do spraw spadkowych. Radca prawny nie tylko ułatwi wyliczenia, ale także pomoże napisać pozew i dopilnuje wszelkich terminów. Może cię zainteresować także: Wspólnik Kancelarii Radcowskiej Anczewska i Puńko we Wrocławiu. Jako radca prawny specjalizuje się w sprawach spadkowych, ochrony danych osobowych RODO oraz w prawie cywilnym (sprawy frankowe, polisolokaty, odszkodowania, upadłość konsumencka). Klienci cenią ja za pełne zaangażowanie w sprawę oraz szybkie i skuteczne działania.

Mieszkanie należące do spadkodawcy zwykle wchodzi do spadku. Zdarza się, że za życia przekaże on jakiś składnik majątkowy na rzecz osoby spoza kręgu spadkobierców. Może to dać im prawo do wystąpienia z roszczeniem o zapłatę. Zachowek undefined podstawowe kwestie Zachowek jest instytucją prawa spadkowego ukształtowanym w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego. Mianem zachowku określa się uprawnienie bliskich krewnych spadkodawcy do żądania zapłaty określonej kwoty od osundefinedb, ktundefinedre nabyły prawa do spadku. Zachowek co do zasady występuje w przypadku dziedziczenia testamentowego, jednakże może wystąpić także w pewnych wypadkach przy dziedziczeniu ustawowym. Jego rolą jest ochrona interesundefinedw niektundefinedrych spadkobiercundefinedw ustawowych, ktundefinedrzy mogliby zostać pominięci w testamencie. Ustawodawca wyszedł bowiem z założenia, że osoby najbliższe spadkodawcy powinny partycypować w schedzie spadkowej. Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat testamentu. W tym miejscu przeczytasz więcej o tym, czym jest dziedziczenie ustawowe z uwzględnieniem własności mieszkania. Komu przysługuje zachowek? Art. 991 undefined 1 KC określa krąg podmiotundefinedw uprawnionych do zachowku. Zgodnie z brzmieniem tego artykułu, prawo do zachowku przysługuje zstępnym, tj. dzieciom, wnukom, prawnukom itd., małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ktundefinedrzy byliby powołani do spadku z ustawy. Prawo do zachowku nie przysługuje: dalszym krewnym (np. teściowi, synowej); osobom, ktundefinedre zostały wydziedziczone w testamencie; osobom, ktundefinedre zostały uznane za niegodne dziedziczenia; osobom, ktundefinedre zrzekły się dziedziczenia; spadkobiercom, ktundefinedrzy odrzucili spadek; małżonkowi, ktundefinedry w chwili śmierci spadkodawcy pozostawał z nim w separacji; małżonkowi, wobec ktundefinedrego spadkodawca wniundefinedsł uzasadniony pozew o rozwundefinedd z jego wyłącznej winy; osobom uprawnionym do zachowku, ktundefinedre otrzymały już od spadkodawcy darowizny o wartości, ktundefinedra jest co najmniej rundefinedwna wartości przypadającego im zachowku. Warto także zaznaczyć, że spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodzicundefinedw zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku: wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposundefinedb sprzeczny z zasadami wspundefinedłżycia społecznego; dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osundefinedb umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązkundefinedw rodzinnych. Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Spadkodawca nie może jednak wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Więcej na temat wydziedziczenia, z uwzględnieniem mieszkania, przeczytasz w tym miejscu. Wysokość zachowku - podstawa Uwzględniając regulacje zawarte w art. 991 undefined 1 KC., wysokość zachowku należy rozpatrywać na rundefinedżnych płaszczyznach. Pierwszą z nich jest ułamkowe określenie wysokości zachowku. W konsekwencji, jeżeli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni undefined zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego, ktundefinedry by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. W pozostałych przypadkach, tj. sytuacji, gdy uprawniony do zachowku nie jest niezdolny do pracy lub małoletni - zachowek wynosi połowę wartości udziału, ktundefinedry przypadał by uprawnionemu do zachowku przy dziedziczeniu ustawowym. Podejmując działania zmierzające do ustalenia ostatecznej wysokości zachowku przysługującego uprawnionemu konieczne jest w pierwszej kolejności ustalenie jaki byłby jej udział spadkowy przy dziedziczeniu ustawowym. Wysokość zachowku a udział spadkowy Art. 931 undefined 1 KC wskazuje, że w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w częściach rundefinedwnych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli zatem spadkobiercami są małżonek i dwoje dzieci, to każde z nich dziedziczyłoby z ustawy w udziale 1/3 spadku. Zakładając, że dzieci spadkodawcy są niepełnoletnie, wysokość zachowku należnego ww. wynosiłaby odpowiednio: małżonkowi undefined 1/2 udziału, czyli 1/2 z 1/3 spadku, tj. 1/6 spadku; każdemu z niepełnoletnich dzieci undefined 2/3 udziału, czyli 2/3 z 1/3 spadku, tj. 2/9 spadku. Krąg podmiotundefinedw i darowizny - co się uwzględnia? Warto także pamiętać, że przy ustalaniu (ułamkowego) udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobiercundefinedw niegodnych oraz spadkobiercundefinedw, ktundefinedrzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobiercundefinedw, ktundefinedrzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Jednocześnie przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisundefinedw zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Ponadto, przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osundefinedb niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Przy obliczaniu zachowku należnego dziecku/wnukowi nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał on zstępnych (dzieci/wnukundefinedw). Choć nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego. Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, ktundefinedre spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. Warto mieć także na uwadze, że jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny (dziecko lub wnuczek) spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia ogundefinedlnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku. Roszczenie o wypłatę zachowku W pierwszej kolejności roszczenie o zapłatę zachowku należy kierować do spadkobiercy. Jednak z rundefinedżnych względundefinedw może okazać się, że uprawniony nie otrzyma od tej osoby należnego mu zachowku w pełnej wysokości. Wundefinedwczas, w drugiej kolejności, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku uprawniony może żądać od osoby, na ktundefinedrej rzecz został uczyniony zapis windykacyjny (doliczony do spadku). Niemniej osoba ta jest obowiązana do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem zapisu windykacyjnego. W trzeciej kolejności undefined czyli, gdy uprawniony nie może otrzymać zachowku od spadkobiercy lub osoby, na ktundefinedrej rzecz został uczyniony zapis windykacyjny undefined może domagać się zapłaty od osoby, ktundefinedra otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku (obdarowany jest zobowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny). Roszczenie o zachowek przedawnia się jednakże po okresie pięciu lat od dnia ogłoszenia testamentu. Jeżeli zatem okres ten już minął, spadkobierca testamentowy nie musi spełniać roszczeń osundefinedb uprawnionych do zachowku, te bowiem wygasły. Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat testamentu. Zachowek a mieszkanie W rzeczywistości bardzo często można spotkać się z sytuacją, w ktundefinedrej zmarły zapisuje w spadku mieszkanie osobie trzeciej, niebędącej spadkobiercą ustawowym, albo tylko jednemu z takich spadkobiercundefinedw. Warto jednak pamiętać, że prawo do zachowku jest niezależne od kategorii składnikundefinedw majątkowych wchodzących w skład spadku, a w konsekwencji przynależność do masy spadkowej mieszkania nie aktywuje specjalnych zasad związanych z zachowkiem. Dla przykładu można przyjąć, że w skład spadku po zmarłym wchodzi wyłącznie mieszkanie, ktundefinedre spadkodawca rozporządził w testamencie (lub darował za życia) na rzecz innego podmiotu niż spadkobierca ustawowy. W konsekwencji, spadkobierca ustawowy może dochodzić zachowku, ponieważ nie dziedziczy. Odpowiednio, jeśli spadkodawca ustawowy dziedziczy w innym udziale, lecz ten nie pokrywa zachowku, może dochodzić jego uzupełnienia. Gdy w skład spadku, poza przedmiotowym mieszkaniem, wchodzą rundefinedwnież inne składniki majątkowe, a spadkodawca rozporządził mieszkaniem w testamencie (lub darował je za życia) na rzecz innego podmiotu niż spadkobierca ustawowy, to spadkobiercy ustawowemu przysługuje prawo do zachowku, jeśli nabyte po spadkodawcy (np. tytułem dziedziczenia lub darowizny) składniki majątkowe nie pokrywają zachowku. Dochodzenie roszczeń o zachowek następuje w postępowaniu o zapłatę konkretnej kwoty. Wylicza się ją na podstawie iloczynu wartości mieszkania i przypadającego uprawnionemu udziału spadkowego. Nie jest natomiast dopuszczalne domaganie się wydania określonych przedmiotundefinedw, w tym mieszkania wchodzącego w skład spadku. Więcej na temat sytuacji, gdzie nieruchomość wchodzi do spadku przeczytasz w tym miejscu. ____ Jeżeli masz pytanie związane z nieruchomościami napisz do nas na redakcja@ , a my postaramy się zgłębić temat i odpowiedzieć w formie artykułu.

Wartość zachowku oblicza się w trzech etapach. Etap pierwszy to ustalenie ułamka zachowkowego. Jest to iloczyn dwóch ułamków. Jednym z nich jest udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku, drugim - 1/2 lub 2/3. udział spadkowy 1/2 ułamek stanowiący podstawę x lub = do obliczenia zachowku 2/3 zachowkowy Udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku wcale nie musi być tożsamy z udziałem spadkowym, który przypadłby uprawnionemu do zachowku w przypadku dziedziczenia z ustawy. Zgodnie z art. 992 kodeksu cywilnego przy obliczaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia (zob. art. 1048 i nast. co obejmuje także ich zstępnych, chyba że umówiono się inaczej (zob. art. 1049 albo zostali wydziedziczeni (art. 1008 i nast. Natomiast uwzględnia się spadkobierców niegodnych (zob. art. 928 i nast. oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili (zob. art. 1012 i nast. Obliczając wspomniany udział spadkowy uwzględnia się więc tych spadkobierców, którzy zostali wyłączeni od dziedziczenia wskutek zdarzeń następujących już po śmierci spadkodawcy. Analogicznie należałoby chyba traktować małżonka spadkodawcy wyłączonego od dziedziczenia w trybie art. 940 Spadkobiercy ci występują więc w roli "psa ogrodnika", gdyż sami nie dziedziczą i prawa do zachowku nie mają, natomiast obniżają zachowek uprawnionym do zachowku. Przykład 1 Autopromocja Specjalna oferta letnia Pełen dostęp do treści "Rzeczpospolitej" za 5,90 zł/miesiąc KUP TERAZ Spadkodawca X pozostawił żonę - Z oraz pięcioro bezdzietnych dzieci: A, B, C, D i E. Przed śmiercią większość składników swojego majątku X darował konkubinie K. O tym, że A i B nie będą mieli prawa do zachowku po X było wiadomo już przed otwarciem spadku, gdyż A został przez X skutecznie wydziedziczony w testamencie, zaś B - zrzekł się dziedziczenia. Z, C i D zostali wyłączeni od dziedziczenia już po śmierci X: C odrzucił spadek z ustawy, D został uznany za niegodnego zaś Z została wyłączona od dziedziczenia na podstawie art. 940 W tej sytuacji cały spadek po X dziedziczy z ustawy E. On też jest jedyną osobą uprawnioną do zachowku po X, z tym, że ułamek stanowiący podstawę obliczenia jego zachowku nie wynosi 1 (czyli nie jest równy jego udziałowi spadkowemu z ustawy), lecz 1/3, gdyż zgodnie z art. 992 przy obliczeniu jego zachowku uwzględniamy także A i B. I tylko E będzie miał - być może - roszczenie do K o uzupełnienie swojego zachowku. Zgodnie z art. 991 § 1 ułamek zachowkowy stanowi połowę udziału spadkowego, o którym mowa wyżej. Gdyby jednak uprawniony do zachowku był w chwili otwarcia spadku (bo wtedy powstaje roszczenie o zachowek) trwale niezdolny do pracy lub był małoletni, to ułamek zachowkowy jest wyższy i stanowi nie połowę, ale 2/3 udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku. Co ciekawe, ustawodawca przewidział zwiększenie ułamka zachowkowego jedynie tym małoletnim uprawnionym do zachowku, którzy są zstępnymi spadkodawcy. Jeżeli więc obliczamy prawo do zachowku małoletniej matce dziecka, która nie uzyskała wcześniej pełnoletności przez zawarcie małżeństwa (w związku z art. 10 § oraz art. 10 § 1 zd. 2 kodeksu rodzinno opiekuńczego), to udział spadkowy będący podstawą obliczenia jej zachowku mnożymy przez 1/2 a nie przez 2/3. Inna wykładnia wobec wyraźnego brzmienia ustawy byłaby nieuprawniona. Etap drugi to obliczenie substratu zachowku. I tak jak udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku nie musi być równy udziałowi spadkowemu, który przypadłby uprawnionemu w razie dziedziczenia z ustawy, tak substrat zachowku nie musi być równy czystej wartości spadku. czysta wartość spadku + doliczalne darowizny i zapisy windykacyjne = substrat zachowku Czysta wartość spadku obejmuje wszystkie aktywa, które wchodzą w skład spadku (zob. art. 922 § 1 i 2 pomniejszone o "zwykłe" długi spadkowe, tj. długi wymienione w art. 922 § 1 i 3 z wyłączeniem długów z tytułu zachowków i zapisów zwykłych (art. 993 aktywa spadku - "zwykłe" długi spadkowe = czysta wartość spadku Aby obliczyć substrat zachowku do tak rozumianej czystej wartości spadku należy - zgodnie z art. 993 - doliczyć darowizny oraz zapisy windykacyjne. Chodzi o to, aby spadkodawca w drodze czynności inter vivos (darowizna) lub mortis causa (zapis windykacyjny) nie pozbawił uprawnionego zachowku lub nie ograniczył mu tego prawa. Tak więc z punktu widzenia wartości zachowku nie ma znaczenia, że spadkodawca rozda swój majątek za życia w formie darowizn lub przekaże go określonym osobom, ale nie w drodze dziedziczenia lecz zapisu windykacyjnego. Wartość praw majątkowych wyzbytych w ten sposób uwzględnia się bowiem przy obliczaniu zachowku. Generalnie doliczeniu do substratu zachowku podlegają wszystkie darowizny, które spadkodawca uczynił na rzecz jakiejkolwiek osoby, z wyłączeniami określonymi w art. 994 Wyłączenia te można podzielić na trzy grupy. A. Wyłączenie powszechne (art. 994 par 1 Bez względu na to, komu obliczamy substrat zachowku, nie doliczamy następujących darowizn spadkodawcy: - drobnych, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych (np. prezenty z okazji imienin czy urodzin), - "starych" na rzecz osób "obcych". Przez "starą darowiznę", należy rozumieć darowizny dokonane wcześniej niż 10 lat licząc wstecz od otwarcia spadku. Przez osobę "obcą" należy rozumieć osobę, która nie jest spadkobiercą ani nie jest uprawnioną do zachowku. B. Wyłączenia dotyczące zstępnych spadkodawcy (art. 994 § 2 Gdy obliczamy substrat zachowku zstępnemu spadkodawcy pomijamy darowizny dokonane przed jego poczęciem. Ponieważ chwila poczęcia jest trudna do ustalenia, dlatego ustawodawca posługuje się tzw. ustawowym okres koncepcyjnym, wedle którego ciąża maksymalnie może trwać 10 miesięcy czyli 300 dni (por. art. 62 § 1 i 2 oraz 85 § 1 Bez względu więc na to, czy dziecko było wcześniakiem, urodziło się o czasie, czy też ciąża była przenoszona, darowizny spadkodawcy dokonane 300 dni przed jego urodzeniem nie podlegają doliczeniu przy obliczaniu należnego mu zachowku. W komentarzu do kodeksu cywilnego (Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 2001) zaprezentowano pogląd, wedle którego wszystkich zstępnych spadkodawcy traktować należy jednolicie i obliczając zachowek każdemu z nich należy pomijać jedynie te darowizny, które spadkodawca uczynił, wcześniej niż 300 dni przed urodzeniem się pierwszego zstępnego. Literalna wykładnia art. 994 § 2 pozwala na taką interpretację (przepis sformułowany jest niejasno, posługując się raz liczbą pojedynczą - "zstępnego" a raz mnogą "zstępnych"). Z punktu widzenia wykładni funkcjonalnej sprawa jest dyskusyjna. Przykład 2 X miał dwoje dzieci: A i B. A urodziło się w 1970 roku, B - w roku 1980. A i B oraz Z - ich matka, żona X) mają prawo do zachowku po X, który zmarł w roku 2010. Czy obliczając należny im zachowek doliczamy do substratu zachowku dokonaną w roku 1975 darowiznę X na rzecz Z, która na podstawie testamentu X jest jego jedynym spadkobiercą? Doliczenie tej darowizny do substratu zachowku przy obliczaniu zachowku na rzecz A jest oczywiste. Gdy idzie o B, wszystko zależy od wykładni art. 994 § 2 Jeżeli uznamy, że w przepisie tym chodzi o darowizny dokonane nie wcześniej niż 300 dni przed urodzeniem nie jakiegokolwiek zstępnego, ale tego, którego zachowek obliczamy, to wymienioną wyżej darowiznę przy obliczaniu zachowku na rzecz B należy pominąć. Jednak zasada równego traktowania wszystkich zstępnych przemawia za doliczeniem tej darowizny do substratu zachowku także przy obliczaniu zachowku na rzecz B. Przyjmując taką wykładnię natrafiamy na kolejną wątpliwość - jeżeli A zmarł przed śmiercią X i nie zostawił zstępnych, czy także i w tym wypadku obliczając zachowek należny B doliczamy do substratu zachowku darowiznę X na rzecz A dokonana 5 lat przed urodzeniem się B? C. Wyłączenia dotyczące małżonka spadkodawcy (art. 994 § 3 Obliczając substrat zachowku małżonkowi spadkodawcy pomijamy darowizny dokonane przed zawarciem z nim małżeństwa (w tym wypadku - inaczej niż w przypadku dzieci spadkodawcy - nie ma wątpliwości, że - jeżeli było kilka małżeństw - nie chodzi o zawarcie pierwszego małżeństwa, ale małżeństwa z uprawnionym do zachowku). Jeżeli małżonkowie żyli w separacji sądowej (zob. art. 61 1 i nast. która następnie została zniesiona (zob. art. 61 6 to nie ma przepisów przewidujących pominięcie - przy obliczaniu substratu zachowku - darowizn dokonanych przez małżonka będącego spadkodawcą przed zniesieniem separacji. O ile wydaje się oczywiste, że - przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi spadkodawcy - darowizny dokonane przez spadkodawcę po zawarciu małżeństwa a przed orzeczeniem separacji uwzględnia się przy obliczaniu substratu zachowku drugiemu małżonkowi (jeżeli separacja została następnie zniesiona), o tyle nieoczywistym wydaje się doliczenia darowizn, dokonanych przez spadkodawcę w okresie po uprawomocnieniu się orzeczenia orzekającego separację a przed zniesieniem tej separacji. Sąd Najwyższy postanowieniem z 30 marca 2011 roku (III CZP 136/10) wyjaśnił, że "ustawodawca, poza wskazanymi wyjątkami, nie zdecydował się na uzależnienie doliczania wartości świadczeń na podstawie umów darowizn do substratu zachowku od ich przedmiotu. Bez względu więc na to, czy przedmiotem darowizny jest nieruchomość, czy ruchomość, gospodarstwo rolne, czy przedsiębiorstwo, wartość darowizny podlega zaliczeniu na substrat zachowku. Ponadto, ustawodawca nie uzależnił także kwestii doliczania darowizn do substratu zachowku od celu, w jakim darowizna została dokonana. Nie ma więc znaczenia, czy darczyńca chciał w ten sposób uregulować sprawy majątkowe, czy uzyskać uprawnienia do renty bądź emerytury. Istotne jest, że zdecydował się na zawarcie umowy darowizny w kształcie przewidzianym w kodeksie cywilnym". Osobną kwestią jest, czy przy obliczaniu substratu zachowku uwzględnieniu podlegają nieodpłatne przysporzenia, oparte na innych podstawach niż darowizna. Zgodnie bowiem z art. 889 pkt 1 nie stanowią darowizny bezpłatne przysporzenia, gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu (przez co należy rozumieć także pozakodeksowe przepisy). Przykładowo należałoby tu wymienić przekazanie nieruchomości (art. 902 1 i 902 2 czy też umowę z następcą, uregulowana w art. 84 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn.: z 2008 r. Nr 50, poz. 291) . Gdy idzie o tę ostatnią kwestię, to Sąd Najwyższy uchwałą z 19 lutego 1991 roku (III CZP 4/91 OSN 1991/8-9/103) zajął stanowisko, że "wartości gospodarstwa rolnego przekazanego następcy (..) nie uwzględnia się przy ustalaniu zachowku". W uzasadnieniu wyjaśniono, że "niejednorodny charakter umowy o przekazaniu gospodarstwa rolnego następcy, zawierającej elementy prawa administracyjnego, ubezpieczeniowego i cywilnego, przemawia przeciwko uznaniu, że z punktu widzenia uprawnień do zachowku umowa taka może być traktowana jako umowa darowizny". W uzasadnieniu orzeczenia nie zajmowano się problemem ew. analogicznego stosowania przepisów o doliczaniu darowizn do nieodpłatnych umów nie będących darowiznami. Kierunek wykładni zaprezentowany w obu tych orzeczeniach zdaje się być następujący - co do zasady przy obliczaniu substratu zachowku doliczamy każdą darowiznę, za wyjątkiem wyliczonych w ustawie, bez względu na jej przedmiot i cel oraz pomijamy każde nieodpłatne przysporzenie nie będące darowizną. Ustawodawca rozstrzygnął w art. 995 która chwila jest miarodajna dla oceny wartości przedmiotu darowizny lub zapisu windykacyjnego. Jest to chwila ustalania zachowku. Oczywiście stan przedmiotu należy brać pod uwagę wg chwili jego nabycia przez obdarowanego czy też przez zapisobiorcę. W przypadku darowizny miarodajny jest więc stan z chwili jej dokonania, w przypadku zapisu windykacyjnego - stan z chwili otwarcia spadku. Przykład 3 Spadkodawca X podarował w 1995 roku swojemu synowi Z nowego forda escorta. X zmarł w 2010. Prawo do zachowku po nim mają Z oraz żona X - Y (małżeństwo zawarte w 1975). Obliczając zachowek należny Z i Y doliczamy do czystej wartości spadku po X darowiznę na rzecz Z. Wprawdzie jest to "stara" darowizna (dokonana 15 lat przed śmiercią), ale nie na rzecz osoby "obcej (Z nie jest "obca", bo ma prawo do zachowku po X), przy czym darowizna ta została dokonana za życia Z i po zawarciu małżeństwa X z Y. Obliczając wartość tej darowizny bierzemy pod uwagę wartość nowego forda escorta (bo w 1995 Z otrzymał nowe auto), ale bierzemy pod uwagę ceny z chwili ustalania zachowku (a więc np. ceny z roku 2011). Ponieważ obecnie nie produkuje się już fordów escortów, więc nie można ustalić aktualnej ceny nowego samochodu tej marki i typu, więc - zgodnie z ogólnymi zasadami, dotyczącymi np. ustalania wysokości odszkodowania - należy uwzględnić ceny nowego samochodu innej marki, porównywalnej klasy. Brak jest przepisu, który rozstrzygałby, chwilę miarodajną dla ustalenia czystej wartości spadku. Sprawę tę wyjaśnił jednak Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z 26 marca 1985 roku (III CZP 75/84, OSN 1985/10/147) - dla ustalenia wartości aktywów i pasywów spadku miarodajna jest także chwila ustalania zachowku, analogicznie jak w przypadkach uregulowanych wyraźnie w art. 995 W ten sposób, chociaż prawo do zachowku powstaje w chwili otwarcia spadku, to jego wartość automatycznie waloryzuje się do poziom cen z chwili ustalania jego wysokości. Sytuacja jest więc analogiczna, jak w przypadku ustalanie wysokości odszkodowania (por. art. 363 § 2 z tym, że w tym ostatnim przypadku ustawa dopuszcza przyjęcie za podstawę cen z innej chwili, niż chwila orzekania, gdy szczególne okoliczności tego wymagają. W przypadku obliczania substratu zachowku brak jest podstaw do takiego postępowania. Sprawa ta może być problematyczna, gdyby w chwili ustalania zachowku poziom cen przedmiotu należącego do spadku, przedmiotu darowizny lub przedmiotu zapisu windykacyjnego w sposób rażący odbiegałby od wartości w chwili nabycia tego przedmiotu przez beneficjenta (zwłaszcza, gdyby różnica ta działała na niekorzyść uprawnionego do zachowku). Może tak się zdarzyć np. w przypadku nieruchomości lub papierów wartościowych. Trzeci etap obliczania zachowku polega na pomnożeniu wyników uzyskanych w wyniku wcześniejszych obliczeń. Ich iloczyn stanowi wartość zachowku ułamek zachowkowy x substrat zachowku = wartość zachowku Autor jest radcą prawnym w Krakowie Artykuł został opublikowany w ramach projektu „Pisz u nas, zbieraj punkty”

Jeśli nie zostałeś powołany do dziedziczenia w testamencie lub zostałeś pominięty przy dokonywaniu darowizny przez spadkodawcę to z dużym prawdopodobieństwem masz prawo do zachowku, zwanego też potocznie – zachówkiem. Poniższe informacje pomogą Ci dowiedzieć się jak domagać się zachowku od rodziny. Komu należy się zachowek? Zachowek należy się zstępnym (dzieciom, wnukom itd.), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Oznacza to, że gdyby nie było testamentu, to zgodnie z prawem spadkowym, osoby te dziedziczyłyby spadek. Prawo do zachowku służy zatem tylko tym osobom, które w konkretnej sytuacji byłyby powołane do spadku. Kto nie ma prawa do zachowku? Zachowek nie przysługuje osobom, które są wyłączone od dziedziczenia, są to: osoby które zrzekły się dziedziczenia, zostały uznane za niegodne dziedziczenia odrzuciły spadek. Wówczas traktowane są tak, jakby nie żyły w chwili otwarcia spadku. Do zachowku nie będą również uprawnione osoby, które zostały wydziedziczone. W jakich sposób spadkobiercy nabywają prawo do zachowku? Odbywa się to w tej samej kolejności, w jakiej dane osoby są powołane do dziedziczenia z ustawy. Czyli w pierwszej kolejności prawo do zachowku służy dzieciom i małżonkowi. Kolejno uzyskują je obok małżonka wnukowie spadkodawcy, później dalsi zstępni. Wnuk będzie mógł jednak żądać prawa do zachowku wyłącznie wtedy, gdy jego rodzic (dziecko spadkodawcy) zmarł przed spadkodawcą, został uznany za niegodnego dziedziczenia, odrzucił spadek z ustawy lub zawarł umowę zrzeczenia się dziedziczenia, której skutki nie rozciągają się na zstępnych. Wysokość zachowku – jak obliczyć? Aby ustalić wysokość zachowku, należy kolejno wykonać następujące czynności: 1) określić ułamek zachowkowy – ustalenie tego ułamka odbywa się poprzez pomnożenie dwóch ułamków – udziału spadkowego spadkobiercy przez ułamek stanowiący ½ lub 2/3 (ten drugi, a więc 2/3 dotyczy osób małoletnich lub trwale niezdolnych do pracy) Przykład: Spadkodawca, który był wdowcem miał dwie córki – Annę i Karolinę. Do testamentu powołał tylko Annę. Gdyby obie Panie dziedziczyły ustawowo, wówczas każdej z nich przypadałby udział w spadku wynoszący ½ (każda z córek otrzymałaby połowę majątku). A zatem udział spadkowy do obliczenia zachowku dla córki Karoliny będzie właśnie 1/2. Następnie udział ten należy pomnożyć przez ½ gdyż Karolina nie jest małoletnia i nie jest też trwale niezdolna do pracy. ½ (udział spadkowy) x1/2 (ułamek wskazany w ustawie) = ¼ ( ułamek zachowkowy) 2) ustalić tzw. substrat zachowku, na który składa się „czysty” spadek (aktywa spadku pomniejszone o pasywa) wraz z doliczonymi darowiznami Przykład: Zmarły pozostawił mieszkanie o wartości 200 tys zł, które stanowiło jego wyłączną własność. Miał również zadłużenie w banku na kwotę 50 tys zł. Trzy lata przed śmiercią darował córce Annie samochód o wartości 20 tys zł. W tej sytuacji w pierwszej kolejności ustalamy czystą wartość spadku ( 200 tys zł (wartość mieszkania) – 50 tys zł ( zadłużenie w banku) = 150 tys zł Następnie do tej wartości doliczamy dokonane darowizny 150 tys zł + 20 tys zł= 170 tys zł. W opisanym stanie faktycznym substrat zachowku wynosi 170 tys zł. 3) pomnożyć substrat zachowku przez ułamek zachowkowy Przykład: W opisanej sytuacji zachowek dla córki Karoliny będzie wynosił: 1/4 x 170 000 zł = 42 500 zł. Które darowizny podlegają doliczeniu do substratu zachowku, a które nie? Jak zostało to wcześniej wspomniane, na substrat zachowku składa się czysta wartość spadku powiększona o darowizny doliczane do spadku. Należy przypomnieć, że darowizna to umowa, o której mowa w art. 888 i n. Jednak na gruncie prawa spadkowego, jest to pojęcie szersze, bowiem swoim zakresem nie obejmuje tylko umowy z art. 888 ale również takie nieodpłatne czynności spadkodawcy, które następują z majątku spadkodawcy, powodują zmniejszenie spadku i z punktu widzenia osób uprawnionych mogą prowadzić do takiego samego ich pokrzywdzenia jak dokonanie darowizny. Przedmiotem darowizny może być zatem nieruchomość, ruchomość, gospodarstwo rolne czy też przedsiębiorstwo, przy czym nie ma znaczenia cel, w jakim darowizna została dokonana. Należy przy tym pamiętać, że zaliczeniu podlegają jedynie darowizny poczynione przez spadkodawcę i bez względu na to, czy przedmiot darowizny został zużyty lub utracony oraz czy obdarowany jest jeszcze wzbogacony. Dla zaliczenia nie ma też znaczenia, czy obdarowany zwrócił darowiznę spadkodawcy (darowizna zwrotna). Przykład: Spadkodawca umową darowizny, na rok przed śmiercią, przekazał córce samochód o wartości 30 000 zł. Córka dziedziczy wraz z rodzeństwem, darowizna na jej rzecz podlega doliczeniu do substratu zachowku. Prawo spadkowe wyróżnia też darowizny, które nie podlegają zaliczeniu. Stanowi o tym art. 994 zgodnie, z którym przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku: drobnych darowizn, zwyczajowo przyjętych w danych stosunkach dokonanych na więcej niż 10 lat licząc wstecz od otwarcia spadku na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. Przykład: Z okazji ukończenia studiów, spadkodawca kupił córce pamiątkowe pióro o wartości 200 zł. Darowizna ta nie będzie podlegała zaliczeniu, bowiem należy potraktować ją jako zwyczajową drobną darowiznę. Przykład: Z okazji ukończenia studiów, spadkodawca kupił wnuczce mieszkanie, aby ta mogła się usamodzielnić. Przyjmując założenie, że dzieci spadkodawcy żyły darowizna ta, o znacznej wartości, będzie podlegała zaliczeniu, pod warunkiem, że zostanie dokonana nie więcej niż 10 lat przed otwarciem spadku. W tym miejscu warto zauważyć, że ilość możliwych stanów faktycznych , które tworzy życie powoduje, że zawsze bezpieczniej jest zasięgnąć fachowej porady Adwokata, który przeanalizuje sprawę i zaproponuje najlepsze możliwe rozwiązanie zwłaszcza w skomplikowanej sprawie spadkowej. Przepis art. 994 wskazuje kolejno, że przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego. W § 3 art. 994 wskazuje na ostatnią kategorię darowizn niepodlegających doliczeniu, zgodnie z którym przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. Jak obliczyć wartość darowizny podlegającej doliczeniu? Wartość darowizny oblicza się według cen z chwili ustalania zachowku, a więc z chwilą zamknięcia rozprawy o zachowek. Jeżeli przedmiotem darowizny były pieniądze, należy przyjąć, że „stan z chwili dokonania darowizny i cen z chwili ustalania zachowku” oznacza wartość nominalną darowizny powiększoną o wskaźnik inflacji za okres od jej dokonania do chwili ustalania zachowku. Przykład: Spadkodawca dokonał darowizny mieszkania na rzecz córki oraz kwoty pieniężnej równej wartości tego mieszkania na rzecz syna. Ustalając zachowek obie darowizny należy uznać za równoważne, nawet jeśli – choćby ze względu na inflację – kwota darowizny pieniężnej wyrażona w sumie nominalnej byłaby mniejsza. Darowizna dla dziecka za życia rodziców a zachowek dla rodzeństwa W przypadku darowizny dla jednego z dzieci, należy w pierwszej kolejności odpowiedzieć na pytanie, kiedy darowizna została dokonana względem pozostałego rodzeństwa. Istotne jest czy dziecko zostało obdarowane przed narodzeniem swojego rodzeństwa, czy też po ich urodzeniu, bowiem ustalając udział spadkowy – nie dolicza się darowizn uczynionych przez spadkodawcę na więcej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego – w tym przypadku brata/siostry. Jeśli zatem w momencie dokonywania darowizny, rodzeństwa nie było jeszcze w planach rodziców, to nie należy im się zachowek. Płynie stąd wniosek, że w przypadku uprzywilejowania jednego z dzieci i dokonania darowizny tylko na rzecz jednego dziecka, z pominięciem pozostałych żyjących – mogą one się starać o zachowek. Przykład: Mateusz umową darowizny dostał od rodziców mieszkanie w 2010 r. W 2012 roku urodziła się jego siostra. Ich rodzice zmarli w 2019 roku. W tym przypadku, siostra nie może żądać od Mateusza zachowku, ponieważ w momencie dokonywania darowizny przez rodziców, nie było jej jeszcze na świecie. Przykład: Spadkodawca w chwili śmierci miał dwie córki – Magdalenę i Katarzynę. Dwa lata przed śmiercią darował mieszkanie na rzecz Magdaleny. W tej sytuacji Katarzyna będzie miała prawo do zachowku. Czy trzeba zapłacić podatek od zachowku? Należy przypomnieć, że zachowek nie stanowi części majątku spadkowego, jest to jedynie określona suma pieniędzy, jaką spadkobierca jest obowiązany wypłacić osobom, do tego uprawnionym, o których mowa na wstępie. Spełnienie roszczenia następuje zatem dopiero w momencie zapłaty zachowku przez spadkobiercę. Otrzymany zachowek, co do zasady, wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od zachowku. Można jednak skorzystać z instytucji zwolnienia z podatku, na co pozwala art. 4a ustawy i podatku od spadków i darowizn. Należy jednak spełnić wszystkie wymogi określone w ww. art. 4a oraz w ciągu 6 miesięcy od daty przyjęcia zachowku, zawiadomić o tym zdarzeniu na formularzu SD-Z2 właściwy urząd skarbowy. Niedotrzymanie sześciomiesięcznego terminu spowoduje konieczność zapłaty podatku. Trzeba również pamiętać, że nie ma znaczenia od kogo otrzymuje się równowartość zachowku, lecz po kim. Stosunek pokrewieństwa pomiędzy spadkodawcą a uprawnionym do zachowku decyduje o przydzieleniu do odpowiedniej grupy podatkowej. Podsumowując, sprawy spadkowe nie należą do łatwych. W przypadku większej liczby uprawnionych, obliczenie wartości zachowku może okazać się nie lada wyzwaniem. Nasza Kancelaria oferuje indywidualne podejście do każdej sprawy oraz profesjonalną pomoc w znalezieniu najlepszego rozwiązania dla osób nieuwzględnionych w testamencie czy też pominiętych przy dokonywaniu darowizny.

Jak rozumieć wysokość zachowku? Pojęcie wysokości zachowku może być rozumiane na dwa sposoby: jako wysokość ułamka należnego w majątku spadkodawcy, jako konkretna kwota zachowku należnego do zapłaty (dobrowolnie lub na skutek wyroku sądu). W tym miejscu przedstawię ten drugi sposób rozumienia wysokości zachowku. W innym artykule można znaleźć informacje o tym komu należy się wyższy zachowek. Aby obliczyć wysokość zachowku (rozumianego jako wysokość kwoty należnej do zapłaty), należy dokonać kilku operacji szczegółowo uregulowanych w przepisach Kodeksu cywilnego. wysokość udziału w spadku ustalenie wysokości udziału, który przysługiwałby (lub przysługuje) w spadku na skutek dziedziczenia ustawowego; ustalenie wysokość zachowku należnego dla danej kategorii osób (przyjęcie odpowiedniego ułamka – 1/2 albo 2/3); obliczenie substratu zachowku; obliczenie konkretnej kwoty zachowku do zapłaty. 1. Udział w spadku Pierwszym krokiem jest określenie udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia wysokości zachowku. Na początku ustalamy udział, w którym uprawniony powinien być powołany do dziedziczenia ustawowego. Kolejność dziedziczenia określają przepisy kodeksu cywilnego. W pierwszej kolejności do spadku z ustawy powołane są dzieci spadkodawcy oraz małżonek. Jeśli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział, który by mu przypadał przypada jego zstępnym. W braku zstępnych spadkodawcy do dziedziczenia powołani są jego małżonek i rodzice. Jeśli nie ma małżonka cały spadek przypada rodzicom w częściach równych. Jeśli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, jego udział spadkowy przypadka rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeśli zaś rodzeństwo spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku jego udział spadkowy przypada jego zstępnym. Jeśli jednio z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, brak jest rodzeństwa oraz jego ich zstępnych, żyjący rodzic dziedziczy po połowie wraz z małżonkiem. Jeśli nie ma zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa ani ich zstępnych cały spadek przypada małżonkowi. W braku wszystkich wcześniej wymienionych zstępnych oraz małżonka cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy w częściach równych. Zgodnie z przedstawionym powyżej schematem, jeśli którekolwiek z dziadków nie dożyło otwarcia spadku ich udział spadkowy przypada ich zstępnym. Jeśli wystąpiłby brak wszystkich wymienionych powyżej członków rodziny zmarłego do dziedziczenia spadku mogłyby dojść dzieci współmałżonka spadkodawcy. W ostatniej kolejności w braku któregokolwiek ze wskazanych krewnych spadkodawcy spadek dziedziczy gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Uwzględnia się przy obliczaniu udziału spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. 2. Wysokość zachowku – 1/2 albo 2/3 Następnie, aby obliczyć wysokość zachowku należy pomnożyć: udział spadkowy należny osobie uprawnionej do zachowku; przez ułamek 1/2 lub 2/3 określający wysokość zachowku należący się danej kategorii osób. Zasadą jest, że zachowek należy się w wysokości 1/2 udziału spadkowego, który powinien przysługiwać osobie uprawnionej do otrzymania zachowku. 2/3 udziału spadkowego należy się osobom małoletnim oraz osobom trwale niezdolnym do pracy. 3. Substrat zachowku Kolejnym krokiem do ustalenia wysokości zachowku jest obliczenie substratu zachowku. Substrat zachowku jest wartością będącą podstawą do obliczenia konkretnej sumy wyrażającej należny uprawnionemu zachowek. Aby ustalić ile wynosi substrat zachowku musimy: określić tzw. „czystą wartość spadku”; doliczyć do niej wartość darowizn oraz zapisów windykacyjnych dokonanych przez spadkodawcę Czysta wartość spadku Czysta wartość spadku to różnica między: stanem czynnym spadku, czyli wartością wszystkich praw należących do spadku, według ich stanu z chwili otwarcia spadku i cen z chwili orzekania o zachowku; oraz stanem biernym spadku, to jest sumą długów spadkowych, z pominięciem długów wynikających z zapisów zwykłych i poleceń. Doliczenie zapisów i darowizn Następnym krokiem do ustalenia wysokości zachowku jest doliczenie do czystej wartości spadku wartości zapisów windykacyjnych oraz darowizn dokonanych przez spadkodawcę. Należy mieć jednak na uwadze, że nie wszystkie zapisy oraz darowizny dokonane przez spadkodawcę będą podlegały doliczeniu do substratu zachowku. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się zapisów zwykłych oraz poleceń. Do substratu zachowku dolicza się wszystkie zapisy windykacyjne, oraz niektóre darowizny. Wartość przedmiotu zapisu windykacyjnego na potrzeby ustalania wysokości zachowku jest obliczana według stanu z chwili otwarcia spadku, a według cen z chwili ustalania zachowku. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Przy doliczeniu darowizn w trakcie ustalania wysokości zachowku stosuje się następujące zasady: darowizny na rzecz osób będących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku dolicza się do spadku bez względu na to, kiedy zostały uczynione; nie dolicza się do spadku darowizn na rzecz innych osób niż, spadkobiercy i uprawnieni do zachowku, jeżeli zostały one uczynione przed więcej niż dziesięcioma laty, licząc wstecz od otwarcia spadku; przy obliczaniu zachowku dla zstępnego (dziecka lub wnuka) nie dolicza się darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy jeszcze nie miał zstępnych, chyba, że darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego; przy obliczaniu zachowku dla małżonka nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa; nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych; dla zasady doliczania darowizn nie ma znaczenia, że w chwili otwarcia spadku przedmiot darowizny już nie istnieje lub że wyszedł z majątku obdarowanego. 4. Kwota zachowku do zapłaty Ostatnią operacją prowadzącą do obliczenia wysokości zachowku jest pomnożenie: substratu zachowku, ułamkową wysokość zachowku należną dla danej grupy osób (odpowiednio ½ lub 2/3). Otrzymany wynik będzie stanowił rzeczywistą wysokość zachowku osoby uprawnionej do jego otrzymania. Zachowek obliczamy na podstawie wartości spadku ustalonej według cen z daty orzekania o roszczeniach z tego tytułu.

Jak wspomniane zostało w poprzednim artykule, główną zasadą prawa spadkowego jest zatrzymanie majątku spadkodawcy przy najbliższej rodzinie, w możliwie równym stopniu. Nie zawsze jednak to się udaje. Osoby, które nie zostały uwzględnione przy podziale majątku przez spadkodawcę lub otrzymały niewielkie sumy pieniężne, albo niewielkie prawa majątkowe mają prawo do zachowku. Poniżej przedstawię kilka informacji na temat zasad jego obliczania. Aby obliczyć zachowek, w pierwszej kolejności musimy zacząć od orientacyjnej wartości spadku, jaki pozostawił po sobie spadkodawca – ustalić tzw. czystą wartość spadku. Do wartości spadku zaliczamy zapisy windykacyjne, a także darowizny jakie w ciągu 10 lat przed śmiercią dokonał spadkodawca, na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Termin ten nie obowiązuje w przypadku osób bliskich. Zapis windykacyjny oraz darowiznę dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku zalicza się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek także zapis windykacyjny oraz darowiznę dokonane przez spadkodawcę na rzecz jego wstępnego. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych oraz poleceń. Do obliczania wysokości spadku nie zaliczamy także środków pieniężnych jakie przekazuje się w sposób zwyczajowo przyjęty z różnych okazji np. urodzin czy ślubu. Na uwadze należy mieć także, iż przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego. W przypadku małżonka, nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Wartość przedmiotu zapisu windykacyjnego oblicza się według stanu z chwili otwarcia spadku, a według cen z chwili ustalania zachowku. Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Pamiętać należy jednak, iż prawo do zachowku przysługuje dzieciom osoby wydziedziczonej. Roszczenie o zachowek jest prawem dziedzicznym. W momencie kiedy ustalimy jaka była wartość spadku musimy obliczyć nasz udział w spadku, gdybyśmy dziedziczyli według zasad ustawowych, następnie pomnożyć go przez przysługującą nam wysokość zachowku (1/2 lub 2/3). Poniżej przedstawiam przykład obliczania zachowku. 1. Zachowek uzupełniający Jan Kowalski miał troje dzieci. Elizę, Karola, oraz Janusza. Majątek Jana Kowalskiego składał się z dwóch samochodów o wartości 25 000,00 zł każdy oraz domu o wartości 210 000,00 zł. Przed śmiercią darował swojej córce dom. W testamencie natomiast Jan Kowalski zapisał, iż każdy z jego synów dziedziczy po jednym samochodzie. Po śmierci ojca, syn Karol postanowił dochodzić zachowku, który miał być uzupełnieniem do odziedziczonych praw. Na podstawie powyższego w pierwszej kolejności należy ustalić ile wynosi wartość spadku uwzględniając darowizny. Scheda spadkowa po Janie Kowalskim wynosi 260 000,00 zł. Na jej treść uwzględnia się dom o wartości 210 000,00 zł oraz dwa samochody o wartości 25 000,00 zł każdy, czyli razem 260 000,00 zł. Gdyby każdy z rodzeństwa dziedziczyłby według zasad kodeksowych, każde z dzieci Jana Kowalskiego miało by prawo do 1/3 spadku. Jako, że każde z nich w dniu otwarcia spadku (czyli dniu śmierci Jana Kowalskiego) było zdrowe i pełnoletnie mają prawo do zachowku w wysokości ½ tego, co by dziedziczyli ustawowo. W obecnej sytuacji 1/3 z 260 000 zł wynosi 85 800 zł. Zachowek, czyli ½ z 85 800 zł wynosi 42 900,00 zł. Wiemy także, że Karol otrzymał w ramach spadku po ojcu samochód o wartości 25 000,00 zł. W związku z powyższym od ustalonej kwoty zachowku należy odjąć wartość otrzymanych praw lub rzeczy, czyli 42 900,00 zł – 25 000,00 zł =17 900,00 zł. Na podstawie powyższego Karol może żądać zachowek uzupełniający w wysokości 17 900,00 zł. 2. Zachowek zwykły: Aby obliczyć zwykły zachowek zmieńmy nieco powyższą historię. Załóżmy, że córka Eliza otrzymała od ojca Jana Kowalskiego w ramach darowizny, przed śmiercią dom oraz dwa samochody. Czyli cała scheda spadkowa została opróżniona jeszcze przed śmiercią spadkodawcy. W takim przypadku również musimy obliczyć wartość udziału w spadku. Wiemy zatem, że każdy ze spadkobierców miałby prawo do udziału w spadku w wysokości 1/3. Wiemy też, że wartość spadku wynosiła 260 000,00 zł, a ½ (czyli wysokość zachowku) wynosi ½ z 1/3 czyli 42 900,00 zł. Jako, że w tym przykładzie synowi Jana Kowalskiego zostali pominięci przy dziedziczeniu, mają oni prawo żądać zachowku od swojej siostry w wysokości 42 900,00 zł każdy z synów. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż roszczenia z tytułu dochodzenia zachowku przedawniają się z upływem lat 5 od dnia ogłoszenia testamentu. Jeżeli jednak dochodzimy uzupełnienia zachowku od zapisobierców windykacyjnych lub obdarowanych, to wówczas termin przedawnienia biegnie od chwili otwarcia spadku. Mateusz AdamczykPrawnik

Kiedy osoba najbliższa pominie nas w testamencie lub przekaże swój majątek przed śmiercią na rzecz innych osób, mamy możliwość starać się o wypłatę nam zachowku – instytucję stworzoną w celu ochrony interesów majątkowych osób najbliższych spadkodawcy. W jaki sposób obliczyć należny nam zachowek? 1. Ustalenie udziału w spadku, stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku. Obliczenie zachowku należy rozpocząć od ustalenia udziału, w jakim uprawniony (o tym kto jest osobą uprawnioną do zachowku przeczytasz tutaj) byłby powołany do spadku z ustawy, przy czym zgodnie z art. 992 przy ustalaniu tego udziału uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Następnie stosownie do art. 991 § 1 udział ten mnoży się, przez 2/3 jeżeli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy lub małoletni, a w pozostałych sytuacjach – przez 1/2. Otrzymany wynik to właśnie udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku. Przykład : Spadkodawca pozostawił troje dzieci X, Y, Z. X na podstawie aktu notarialnego zrzekł się dziedziczenia po ojcu. Udział spadkowy, w jakim Y i Z byliby powołani do spadku wynosi, zatem po 1/2. Y w chwili śmierci spadkodawcy był małoletnim. Udział spadkowy stanowiący podstawę dla obliczenia zachowku Y to 1/3 ( ½ x 2/3). Udział spadkowy stanowiący podstawę dla obliczenia zachowku dla Z to 1/4 (1/2 x ½). 2. Ustalenie substratu zachowku. Kolejnym etapem obliczania zachowku jest ustalenie tzw. substratu zachowku – art. 993-995 Ustalenie substratu zachowku wymaga przede wszystkim określenia czystej wartości spadku. Czysta wartość spadku stanowi różnicę pomiędzy stanem czynnym spadku, czyli wartością wszystkich aktywów spadku, których wartość ustalana jest według ich stanu z chwili otwarcia spadku i cen z chwili orzekania o zachowku a pasywów spadku, czyli sumą długów spadkowych, z pominięciem jednak długów wynikających z zapisów i poleceń. Pamiętać należy, że dla ustalenia substratu zachowku do wartości spadku dolicza się darowizny dokonane przez spadkodawcę, bez względu na to, na czyją rzecz zostały one uczynione, z wyjątkiem drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych i dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalenia zachowku Przykład: Spadkodawca pozostawił lokal mieszkalny o wartości 150 000 zł, samochód o wartości 20 000 zł. Spadkodawca posiadał także dług w banku wynikający z wziętej przez niego pożyczki w kwocie 5 000 zł. Przed śmiercią na rzecz X przekazał motor o wartości 10 000 zł. Aktywa spadku wynoszą, zatem 170 000 zł (lokal + samochód). Pasywa wynoszą 5 000 zł. Darowizna wynosi 10 000 zł. Substrat spadku stanowi 175 000 zł (aktywa – pasywa + darowizna). 3. Podsumowanie. Obliczanie zachowku zamyka operacja pomnożenia substratu zachowku przez udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku. Jej wynik wyraża wysokość należnego zachowku. Przykład : Wartość substratu zachowku wynosi 175 000 zł x udział spadkowy dla Y 1/3. Powyższy artykuł jedynie w sposób ogólny przedstawia, w jaki sposób obliczyć zachowek. Istnieją jednakże skomplikowane stany faktyczne, które opierać się będą na wyjątkach i różnych interpretacjach prawnych. W przypadku wszelkich wątpliwości lepiej skorzystać z pomocy profesjonalnego prawnika, które przeprowadzi nas przez zawiłości prawne. Zapraszamy do kontaktu: |Adwokat Warszawa | Adwokat Prawo Spadkowe | Adwokat Spadki

Aby obliczyć wysokość zachowku, konieczne jest ustalenie udziału spadkowego, który przysługiwałby osobie uprawnionej w razie dziedziczenia ustawowego, ustalenie czy osoba uprawniona jest osobą małoletnią czy niezdolną do pracy oraz ustalenie wysokości substratu zachowku (wartość spadku powiększona o wartość darowizn i zapisów windykacyjnych podlegających zaliczeniu). Przykład: Zmarły Henryk zostawił po sobie żonę Barbarę, 20-letnią córkę Ksenię i 10-letniego syna Artura. Przed śmiercią sporządził testament, którym powołał do dziedziczenia jedynie swoje rodzeństwo – Katarzynę i Jacka. W związku z tym, że jego najbliżsi – żona i dzieci – zostali pominięci w testamencie, przysługuje im roszczenie o zachowek (byliby powołani do dziedziczenia na podstawie ustawy – w pierwszej kolejności dziedziczą dzieci wraz z małżonkiem w częściach równych, jednak wysokość przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼). W związku z tym, zarówno Barbara, jak i Ksenia oraz Artur dziedziczyliby w ⅓. Henryk nie dokonywał żadnych darowizn, nie dokonał także zapisów windykacyjnych. Substrat zachowku wynosi 150 tys. zł (Henryk i Barbara posiadali rozdzielność majątkową). Tym samym, każdy z najbliższych powinien odziedziczyć 50 tys. zł. Wysokość zachowku będzie wynosić: *Barbara – z uwagi na fakt, iż nie jest niezdolna do pracy, przysługuje jej ½ wartości udziału spadkowego – ½ * 50 tys. zł = 25 tys. zł *Ksenia – z uwagi na fakt, iż nie jest niezdolna do pracy, przysługuje jej ½ wartości udziału spadkowego – ½ * 50 tys. zł = 25 tys. zł *Artur – z uwagi na fakt, iż jest małoletni, przysługuje mu ⅔ wartości udziału spadkowego – ⅔ * 50 tys. zł = 33 333,33 zł..Zachowek wysokośćOsobom uprawnionym do zachowku przysługuje ½ lub ⅔ udziału spadkowego, który przypadłby im, gdyby dziedziczyli na podstawie ustawy. Zachowek w wysokości ½ udziału przypada uprawnionym co do zasady, natomiast zachowek w wysokości ⅔ udziału – jedynie niezdolnym do pracy oraz małoletnim zstępnym spadkodawcy. O ile przynależność do grupy małoletnich nie budzi wątpliwości, to niezdolność do pracy już tak – pojawiają się bowiem pytania, z jakiej chwili należy oceniać niezdolność do pracy, czy wiek może być przesłanką bycia niezdolnym do pracy? Zarówno małoletniość, jak i niezdolność do pracy ocenia się według chwili śmierci spadkodawcy, czyli otwarcia spadku. Natomiast co do wieku – zaawansowany wiek czy chociażby osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego może być przesłanką otrzymania zachowku w wysokości ⅔ a zachowek dla rodzeństwaJak już wiele razy wskazywano, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego osobami uprawnionymi do zachowku są zstępni spadkodawcy, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, jeżeli osoby te dziedziczyłyby po zmarłym na podstawie ustawy. Ustawodawca do w/w grona osób uprawnionych nie zaliczył rodzeństwa. Z tego względu, zachowek nie będzie przysługiwał rodzeństwu spadkodawcy – ani jego braciom, ani siostrom, ponieważ nie należą oni do kręgu osób uprawnionych do zachowku. Warto o tym pamiętać w razie śmierci rodzeństwa – jeżeli spadkodawca nie powołał do dziedziczenia swoich braci czy sióstr, rodzeństwu nie będą przysługiwać żadne roszczenia.

Ogólną zasadą, która przyświeca prawu spadkowemu, jest dążenie do zachowania majątku zmarłego w możliwie najbliższej rodzinie, podzielonego w równomiernym stopniu. Tyle mówi teoria. Praktyka pokazuje, że dzieje się różnie. Bardzo często zdarza się, że osoby ustawowo uprawnione do uzyskania spadku otrzymują jedynie niewielką część majątku. Wówczas mogą się ubiegać o zachowek. Kiedy się należy i jak obliczyć, ile wynosi? treści1 Co to jest zachowek? Kiedy należy się zachowek? Kiedy nie należy się zachowek?2 Ile wynosi zachowek? Zachowek – ile lat po darowiźnie jej wartość wlicza się w wysokość schedy spadkowej?3 Jak obliczyć zachowek – przykładyCo to jest zachowek?Zachowek jest instytucją prawa spadkowego. Powstała ona, aby chronić interesy najbliższych spadkobierców w sytuacji, gdy ich krewny przepisze majątek na mocy testamentu lub przed śmiercią dokona poważnych darowizn. Chodzi o to, aby uniknąć sytuacji uprzywilejowania jednej osoby uprawnionej do otrzymania spadku kosztem należy się zachowek?Zachowek należy się w sytuacji, gdy dana osoba byłaby uprawniona do dziedziczenia po zmarłym na podstawie ustawy (art. 931 i następne kodeksu cywilnego), ale ten:zostawił testament, w wyniku którego doszło do zmiany sposobu podziału majątku (np. zapisuje go jednemu z dzieci, a ma ich kilkoro),jeszcze za życia dokonał znaczących darowizn – np. przepisał samochód na bliskiego przyjaciela czy jedno z zachowku są uprawnione wyłącznie osoby spokrewnione ze zmarłym. Zazwyczaj są to: współmałżonek i/lub dzieci (oraz ich zstępni, czyli wnuki, prawnuki itp., ale prawo dalszych zstępnych uaktywnia się dopiero w sytuacji braku ich wstępnych, tj. np. rodziców w stosunku do dzieci), a także – w określonych przypadkach – jego rodzice (prawo to uaktualnia się, gdy brak zstępnych). Ta ostatnia sytuacja pojawia się wówczas, gdy osoba zmarła nie miała dzieci zstępnych (dzieci lub wnuków).Przykład 1. Pan Kowalski jest wdowcem i ma trójkę dzieci: syna i dwie córki. Jeszcze za życia przepisuje majątek na jednego syna. Po śmierci pana Kowalskiego prawo do dziedziczenia ustawowego uzyskuje cała trójka dzieci. Córki mają prawo domagać się zachowku od swojego Roszczenie o zachowek można wysunąć maksymalnie przez okres 5 lat od śmierci spadkodawcy. Po tym terminie będzie ono przedawnione. Należy mieć przy tym na uwadze, że dla skutecznego przerwania przedawnienia należy skierować pozew do sądu, natomiast przygotowanie pozwu wymaga w często skomplikowanych sprawach o zachowek dłuższego czasu. Przeczytaj również: Czy należy mi się zachowek po rodzicach lub dziadkach?Kiedy nie należy się zachowek?Zachowek nie należy się osobom, które nie byłyby uprawnione do spadku na drodze prawnej. Oznacza to, że nie mogą sobie do niego rościć prawa np. bliscy przyjaciele czy osoby, które pozostawały w konkubinacie ze nie będzie się również należał:spadkobiercom wydziedziczonym lub uznanym za niegodnych dziedziczenia,spadkobiercom, którzy odrzucili spadek lub zrzekli się dziedziczenia,małżonkom spadkodawcy, co do których spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione,wnukom (i kolejnym zstępnym), jeśli ich rodzice zrzekli się prawa do dziedziczenia (chyba, że umowa stanowi inaczej), Ile wynosi zachowek?Wysokość zachowku nie jest równa udziałowi, który przysługiwałby spadkobiercy w ramach dziedziczenia na drodze prawnej. Co do zasady zachowek wynosi ½ wartości udziału, który przysługiwałby danej osobie po zmarłym krewnym. Ale uwaga! W przypadku osób trwale niezdolnych do pracy lub małoletnich ta wartość wynosi 2/3 udziału, który przysługiwałby w spadku – jest więc jednak pamiętać, że do obliczenia tego, ile wynosi zachowek, należy brać również pod uwagę darowizny oraz zapisy windykacyjne wykonane przez spadkodawcę (w praktyce należy brać przede wszystkim pod uwagę darowizny). brana jest pod uwagę cały substrat spadku. Wyliczając podstawę do obliczenia zachowku, należy odliczyć od niej długi, które wchodzą w skład masy – ile lat po darowiźnie jej wartość wlicza się w wysokość schedy spadkowej?Jeżeli darowizna została przekazana osobie nieuprawnionej do dziedziczenia na podstawie ustawy (tzn. np. przyjacielowi, konkubentowi, rodzeństwu czy chrześniakom), wlicza się do wysokości substratu spadku będącego podstawą do ustalenia zachowku przez okres 10 lat. Jeżeli od momentu przekazania majątku do chwili śmierci spadkodawcy minęło więcej niż 10 lat, darowizna nie wchodzi do masy zaś darowiznę otrzymała osoba uprawniona do otrzymania spadku na drodze ustawowej (czyli np. dziecko lub współmałżonek), nie ma znaczenia moment, w którym została ona przekazana. Mogło to nastąpić nawet kilkadziesiąt lat obliczyć zachowek – przykładyPodsumowując powyższe wyjaśnienia, aby policzyć, ile wynosi zachowek, należy:ustalić, komu przysługiwałby spadek na drodze dziedziczenia ustawowego,wyliczyć, na jakie części zostałby podzielony spadek,obliczyć, ile wynosi substrat spadku – a więc suma majątku pozostawionego po zmarłym (minus długi), darowizny przekazane przez niego za życia,wyliczyć, ile wynosi zachowek według wzoru:wysokość substratu spadku x część spadku przysługująca na mocy ustawowej x 1/2 w przypadku osób dorosłych lub 2/3 w przypadku małoletnich lub trwale niezdolnej do pracyodjąć od wysokości przysługującego zachowku wartość ewentualnych składników majątkowych podarowanych przez zmarłego, odziedziczonych po zmarłym, bądź przekazanych w formie 2. Pozostańmy przy przykładzie pana Kowalskiego i jego dzieci opisanego wcześniej. Załóżmy, że pan Kowalski był właścicielem mieszkania o wartości 200 000 zł. Dodatkowo miał samochód o wartości 50 000 zł. Ten majątek przekazał za życia synowi, ale nie wydziedziczył córek ani nie uznał ich niegodnymi otrzymania spadku. Po jego śmierci do podziału pozostało jeszcze 30 000 zł gotówki – brat podzielił tę kwotę na 3 i przekazał każdej z sióstr po 10 000 drodze ustawowej każdemu z dzieci przysługiwałaby 1/3 majątku ojca. Każda z córek, która chce wyliczyć, ile wynosi zachowek musi to zrobić następująco:Łączna wysokość substratu spadku po ojcu to 200 000 zł + 50 000 zł + 30 000 zł = 280 000 drodze dziedziczenia ustawowego każdemu z dzieci przysługiwałaby 1/3 majątku. Dlatego należy pomnożyć wysokość substratu przez ten ułamek: 280 000 zł * 1/3 = 93 330 bazowa zachowku to połowa powyższej kwoty, czyli: 93 330 zł/2 = 46 665 tę należy pomniejszyć o 10 000 zł, które każda z córek otrzymała już w wysokość zachowku, do którego prawo może sobie rościć każda z córek, to 36 665 tych wyliczeń nie jest jednak zawsze tak proste – sprawy majątkowe mogą być bardzo zawiłe. Dlatego większość osób korzysta w takiej sytuacji z pomocy prawnika. Więcej informacji na ten temat można uzyskać również w naszej kancelarii.

Czasami zdarza się, że spadkodawca w sporządzonym testamencie do całości spadku powoła tylko jedną osobę z rodziny i pominie dzieci czy małżonka albo do całości spadku powoła osobę spoza najbliższej rodziny. Czy najbliżsi członkowie rodziny są w takiej sytuacji pozbawieni jakiegokolwiek udziału w spadku? W takich sytuacjach może przysługiwać roszczenie o zachowku ma na celu ochronę najbliższych członków rodziny spadkodawcy przed niekorzystnym dla nich rozporządzeniem majątkiem na wypadek przysługuje zstępnym (kolejnym potomkom danej osoby – dzieci, wnuki, prawnuki), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli uprawniony zstępny jest małoletni należy się dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia przysługuje uprawnionemu przeciwko spadkobiercy, jeżeli nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali obliczyć wartość udziału spadkowego?Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku:drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych,darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku,przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych; nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego,przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim windykacyjny oraz darowiznę dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku zalicza się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek także zapis windykacyjny oraz darowiznę dokonane przez spadkodawcę na rzecz jego Wnuk A jest uprawniony do zachowku po dziadku. Dziadek dokonał darowizny na rzecz swojego syna a ojca A. Darowizna ta podlega zaliczeniu na należny wnukowi jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku. Przy ustaleniu tej miary należy brać pod uwagę sytuację materialną konkretnej rodziny i wielkość kosztów ponoszonych na wychowanie i wykształcenie w rodzinach o podobnych możliwościach finansowej. Jeśli zatem wszystkie dzieci uczęszczały do prywatnej szkoły oraz na zajęcia dodatkowe, to takie koszty nie mogą być uznane za przekraczające przeciętną miarę. Natomiast gdy wydatek na wychowanie czy wykształcenie był znacznym obciążeniem budżetu domowego, większym niż jest to przyjęte w danym środowisku, nadwyżka tych kosztów powinna być zaliczona na zależny pamiętać, że jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny spadkobierca obowiązany do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku sam jest uprawniony do zachowku, może on żądać zmniejszenia zapisów zwykłych i poleceń w takim stopniu, żeby pozostał mu jego własny uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia artykuł jest ogólnym omówieniem tematu. Każda sprawa jest wielowątkowo i wymaga dokładnej analizy. W związku z powyższym zachęcam do skorzystania z usług profesjonalnego do zapoznania się z innymi zagadnieniami z zakresu prawa spadkowego.

Tematyka związana z otrzymaniem spadku oraz prawem do spadku jest dość skomplikowana i złożona. W poniższym artykule skupimy się na różnych przypadkach, jakie mogą wystąpić przy dziedziczeniu. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie, czym jest darowizna oraz kiedy zastosowanie może znaleźć zachowek. W celu lepszego zobrazowania problemu przedstawione zostaną fikcyjne sytuacje na podstawie fikcyjnych podmiotów, które mogą wystąpić przy zetknięciu się z tą tematyką. Czym jest darowizna? Darowizna jest umową mającą na celu nieodpłatne przekazanie obdarowanemu jakiejś części majątku darczyńcy. Kwestie związane z darowizną reguluje księga trzecia Kodeksu cywilnego. Przedmiotem darowizny mogą być zarówno wszelkie prawa majątkowe, jak i prawa niemające wartości majątkowej jednak posiadające wartość dla stron umowy. Zarówno po stronie darczyńców, jak i obdarowanych może stać więcej niż jedna osoba. W sytuacji gdy przedmiot jest niepodzielny, istnieje możliwość nabycia lub zbycia w nim części udziałów. Oznacza to, że współwłaściciele swoją część udziałów mogą przekazać na rzecz drugiego współudziałowca lub też na rzecz innego podmiotu. Może tak postąpić np. właściciel nieruchomości, który ma prawo część swoich udziałów lub też wszystkie przekazać jednej lub kilku osobom, które staną się właścicielami lub też współwłaścicielami. Oświadczenie darczyńcy o planowanej darowiźnie pod rygorem nieważności musi zostać złożone w formie aktu notarialnego. Wymóg ten ma na celu danie darczyńcy czasu, aby ten mógł swoje działania dokładnie przemyśleć i w razie ich zmiany darowizna nie obowiązuje. W niektórych przypadkach konieczne jest spisanie postanowienia obu stron (darczyńcy i obdarowanego) w formie aktu notarialnego. Odwołanie darowizny W sytuacji gdy obdarowany w stosunku do darczyńcy zachował się w sposób rażąco niewdzięczny, istnieje możliwość odwołania darowizny. W tym celu stosuje się przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Odwołanie darowizny musi być sporządzone w sposób pisemny i nie ma zastosowania w sytuacji, gdy darczyńca przebaczył obdarowanemu. Darowizna nie może być odwołana, jeśli byłoby to sprzeczne z podstawowymi zasadami współżycia społecznego. W sytuacji gdy darczyńca popadłby w niedostatek, obdarowany ma obowiązek dostarczyć darczyńcy środki do życia w ramach istniejącego jeszcze majtku i w ramach zdrowego rozsądku. Czym jest zachowek? Spadkobiercy ustawowi, którzy w testamencie zostali pozbawieni jakiegokolwiek udziału w spadku, mają prawo dochodzić od spadkobierców wypłacenia zachowku. Na jego rzecz uprawnieni muszą jednak zaliczyć darowizny otrzymane od spadkodawcy oraz ewentualne zapisy w testamencie. Obowiązek wypłaty zachowku powstaje w chwili śmierci spadkodawcy i jest zaliczany do długów spadkowych. Chroni on interesy osób najbliższych zmarłemu, jeśli z różnych przyczyn zostały one pominięte w testamencie. Zachowek co do zasady jest świadczeniem pieniężnym (jeśli uprawniony nie wyrazi na to zgody, nie może być wydany „w naturze”). Zachowek stanowi połowę udziału spadkowego jaka przypadłaby spadkobiercy, jednakże jego wysokość może zostać zwiększona do ⅔ w sytuacji, gdy spadkobierca jest trwale niezdolny do pracy lub też jest osobą nieletnią. Przy ustalaniu masy spadkowej oraz wielkości udziału spadkowego, jaki należny jest każdemu ze spadkobierców, pod uwagę bierze się spadkobierców niegodnych oraz podmioty, które spadek odrzuciły. Nie uwzględnia się tutaj podmiotów, które zrzekły się dziedziczenia czy też zostały wydziedziczone. Przy ustalaniu wartości, z której wyliczany jest udział spadkowy, a następnie zachowek, nie uwzględnia się poleceń oraz zapisów, jednakże doliczane są niektóre darowizny uczynione przez spadkodawcę (darowizny dla najbliższej rodziny). Uprawnionymi do zachowku są: małżonek i zstępni spadkodawcy; małżonek i rodzice spadkodawcy (jeśli nie miał dzieci lub nie dożyły otwarcia spadku). Ważne! Rodzeństwo spadkodawcy nigdy nie jest uprawnione do zachowku! Czym jest darowizna a czym jest zachowek? - przykłady Przykład 1. Pan Jeremi otrzymał od rodziców w ramach darowizny dom. Pozostałe rodzeństwo nie otrzymało w tym zakresie żadnej rekompensaty. W związku z tym po stronie pana Jeremiego pojawiło się pytanie, czy po śmierci rodziców rodzeństwo może dochodzić się zachowku. W pierwszej kolejności należy ustalić czym jest darowizna i kiedy została dokonana. Fakt ten jest istotny ze względu na obliczenie udziału spadkowego. W sytuacji gdy darowizna miała miejsce 10 lat przed otwarciem spadku, nie jest ona doliczana do obliczania udziału spadkowego. W związku z tym w takiej sytuacji żądanie zachowku jest bezpodstawne. W sytuacji gdy podmioty uprawnione do zachowku otrzymały od spadkobiercy darowiznę lub rekompensatę lub też nastąpi ona poprzez zapis w testamencie lub też powołanie do spadku i wartość ta będzie pokrywać wartość zachowku, to żądania podmiotów o wydanie zachowku są bezpodstawne. Jeśli otrzymane środki nie pokryłyby wartości zachowku w całości, to możliwe jest roszczenie o wydanie zachowku wyłącznie do kwoty wyrównującej jego wartość. Kolejną kwestią jest zwrócenie uwagi na fakt, kiedy dokonana została darowizna w odniesieniu do daty narodzin pozostałego rodzeństwa. Czy darowizna została dokonana przed ich narodzeniem, czy też po? Fakt ten jest istotny ze względu na ustalenie udziału spadkowego. Jeśli darowizna została dokonana na minimum 300 dni przed ich narodzeniem, nie mają oni prawa do zachowku, ponieważ w momencie dokonania darowizny nie byli oni jeszcze w planach rodziców. Warto również pamiętać, że prawo do zachowku ulega przedawnieniu po 5 latach od ogłoszenia testamentu. Obowiązek wykazania, że należność została przedawniona, leży po stronie obdarowanego, ponieważ działania te mają na celu zwolnienie go z obowiązku pokrycia zachowku. Ostatnią kwestią, jaką należy wziąć pod uwagę, jest kwestia wydziedziczenia. Jeśli osoby starające się o zachowek zostały przez spadkodawcę wydziedziczone, ich roszczenia o zachowek są bezpodstawne. Przykład 2. Pan Jurek po śmierci żony związał się z inną kobietą, z którą żył w konkubinacie. Jedynym majątkiem pana Jurka był dom przekazywany z pokolenia na pokolenie. Pewnego dnia bez porozumienia z synem pan Jurek przepisał wszystko na swoją konkubinę. Syn, pan Emil, nie został o całej sytuacji poinformowany, ponieważ nie przepadał za nową partnerką ojca. Po śmierci pana Jurka, który żadnego testamentu nie pozostawił, syn wystąpił o stwierdzenie nabycia spadku. W otrzymanej wiadomości zwrotnej stwierdzono, że syn pana Jurka dziedziczy po nim cały majątek. Następnie pan Emil wystąpił z wnioskiem o wpis do ksiąg wieczystych, gdzie otrzymał informację, że właścicielem domu nie jest ojciec, a jego konkubina. W zaistniałej sytuacji po stronie pana Emila pojawiło się pytanie, co powinien zrobić? W zaistniałej sytuacji nie ma podstaw do podważenia darowizny, ponieważ pan Jurek był osobą zdrową na umyśle w momencie dokonania darowizny, jednakże możliwe jest wniesienie pozwu o zachowek.

Poznaj różnice i zależność pomiędzy tymi dwoma pojęciami. Zobacz czy należy Ci się spadek jeśli w chwili śmierci scheda spadkowa jest zerowa lub znikoma skutkiem darowizn dokonanych za do zachowku to prawo do otrzymania określonej w pieniądzu wartości pochodzącej ze schedy spadkowej. Wynika z niego roszczenie przeciwko spadkobiercom faktycznym. Zachowek ma za zadanie przede wszystkim ochronić moralny obowiązek zmarłego wobec najbliższych. Zasadą bowiem jest, że nikt nie może na wypadek swojej śmierci rozporządzić swoim majątkiem zupełnie dowolnie, z pominięciem swoich najbliższych. [i] Zgodnie z art. 991 zachowek może być należny zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Co istotne, nie ma znaczenia, czy doszło do dziedziczenia testamentowego. Spis treści:Darowizna a zachowek – wyliczaniePrzedawnienie zachowku od darowizny Darowizna na poczet zachowku Jak ustalić wartość darowizny?Odpowiedzialność obdarowanego Sprzedana darowizna a zachowek Obliczanie zachowku Przedawnienie prawa do zachowku Pozew o zachowek – opłaty Skorzystaj z E-porady prawnejZadanie pytania nic Cię nie kosztuje. Wstępna analiza i wycena jest bezpłatna oraz nie zobowiązuje do a zachowek – wyliczanieSamo wyliczenie zachowku nie jest skomplikowane, jeżeli uda nam się ustalić tzw. substrat zachowku, czyli wartość netto spadku. W tym wypadku duże znaczenie mają dokonane przez spadkodawcę darowizny. W którym momencie spadkobrania mają one jeszcze znaczenie?Należy zacząć od tego, że darowizna jest umową obligacyjną, w której jedna osoba zobowiązuje się do świadczenia określonego przedmiotu lub kwoty pieniężnej nie żądając niczego w zamian. Ustawodawca przewidział sytuację, w której spadkodawca, chcąc odsunąć swoich najbliższych od spadkobrania lub nieproporcjonalnie uprzywilejować jednego z nich, przed śmiercią dokonuje licznych darowizn, w celu zmniejszenia schedy spadkowej. Przepisy regulujące zaliczanie darowizn zapobiegają takim zabiegom [ii].Po pierwsze, darowiznę wliczamy, jak już zostało napisane, do substratu zachowku (art. 993 [iii]. Ustawa wymienia jednak wyjątki. Z jednej strony przy wyliczeniach pomijamy drobne, zwyczajowe darowizny. Takie „zwyczaje” mogą różnić się w zależności od czasów, w jakim są dokonywane, ale także od konkretnej rodziny, której sprawa dotyczy (biorąc pod uwagę np. jej zamożność). Przedawnienie zachowku od darowiznyZ drugiej strony do wyjątku należą darowizny dokonane minimum dziesięć lat od otwarcia spadku. Co ważne jednak dotyczy to datków, tylko na rzecz nie-spadkobierców czy nieuprawnionych do zachowku. Trudno także wymagać, że każdy człowiek podczas rozporządzania swoim majątkiem będzie miał na uwadze konieczność zapewnienia swoim przyszłym zstępnym utrzymania. W związku z tym zaliczeniu nie podlegają też darowizny przekazane, zanim spadkodawca doczekał się dzieci lub zawarł związek małżeński [iv].Darowizna na poczet zachowkuKolejny moment, kiedy darowizny będą istotnym elementem wyliczeń jest zaliczenie darowizny na poczet zachowku. Warto zauważyć, że w razie, gdyby do spadkobrania doszli wnukowie spadkodawcy, darowizna przekazana ich rodzicom, także będzie podlegać zaliczeniu. Ewentualne niejasności w tej kwestii wynikające z lakoniczności przepisów ustawy, jednoznacznie rozwiały sądy (I ACa 884/14: Wskutek otrzymanych przez powódkę darowizn od spadkodawcy, jej roszczenia z tytułu zachowku zostały w całości zaspokojone).Jak ustalić wartość darowizny?Zgodnie z literalnym brzmieniem ustawy, wartość darowizny ustalamy zgodnie z momentem jej dokonania. Jest to chwila zamknięcia rozprawy w procesie o zachowek (art. 316 § 1 KPC). W analogiczny sposób ustalamy wartość darowizny zaliczanej na zachowek. Wartość darowizny ustalamy mając na względzie również naturalną dla gospodarki inflację. Gdyby rozumieć ten przepis dosłownie, okazałoby się, że sytuacja osoby jednocześnie obdarowanej oraz uprawnionej do zachowku różniłaby się w zależności od tego, czy darowizna była dokonana poprzez przeniesienie własności nieruchomości, czy przekazanie określonej sumy pozostawił troje dzieci: A, B, C. Przed śmiercią przeniósł własność nieruchomości wartej 300 000 zł na A, natomiast B przekazał na konto kwotę 300 000 zł. Jeśli otwarcie spadku nastąpi wiele lat później, wobec spadku wartości pieniądza, do substratu zachowku zostałaby zaliczona suma o znacznie mniejszej wartości realnej, co zmniejszy potencjalną wysokość zachowku. Ponadto w takiej sytuacji B mógłby się domagać od A uzupełnienia zachowku, jeśli wartość działki na przestrzeni lat się zwiększyła. Prowadzi to do nieuzasadnionego rozróżnienia między sytuacją poszczególnych obdarowanych. Wobec tego w judykaturze ugruntował się pogląd, że w drugiej sytuacji nie jest konieczne posługiwanie się wartością nominalną, a sąd może dokonać waloryzacji (SN III CZP 34/86, I ACa 884/14). W razie powstania innych, oczywistych niesprawiedliwości, sąd może korygować sposób obliczania wartości darowizny, posługując się konstrukcją nadużycia prawa podmiotowego ( obdarowanegoZ prawa do zachowku wynika także roszczenie uzupełnienie zachowku. Oznacza to, że uprawniony może żądać od obdarowanego sumy koniecznej dla uzupełnienia zachowku. Oczywiście może zdarzyć się tak, że kwota ta pochłonie całą darowiznę. W praktyce do takiej sytuacji dochodzi dość rzadko, ponieważ z podobnym roszczeniem w pierwszej kolejności należy zwrócić się do spadkobiercy, a jeżeli ten nie jest w stanie wydać odpowiedniej kwoty – do uprawnionego z tytułu zapisu windykacyjnego.[v] Przepis artykułu 1000 służy zatem głównie do zniechęcania do prób obchodzenia przepisów o zachowku poprzez darowizny. Należy jednak mieć na uwadze, że odpowiedzialność ponoszą tylko te osoby, których darowizny zostały doliczone do spadku. Sprzedana darowizna a zachowekObdarowany odpowiada do wysokości wzbogacenia. Nie zwalnia z odpowiedzialności wyzbycie się wzbogacenia w okresie, w którym obdarowany powinien liczyć się z obowiązkiem pokrycia roszczenia o zachowek. W razie zaistnienia takiej potrzeby może on zwolnić się z obowiązku wyrównania zachowku, poprzez wydanie przedmiotu darowizny, oczywiście jeżeli ten pozostaje w nieuszkodzonym i niezniekształconym stanie. Zadaj pytanie – bez zobowiązań!Doskonale rozumiemy, jak skomplikowana może być Twoja sytuacja. Mimo że staramy się kompleksowo wyjaśnić ten temat wiemy, że nie pokryjemy odpowiednio wszystkich możliwych scenariuszy. Twoja sytuacja jest wyjątkowa, a my potraktujemy ją z należytym zaangażowaniem. Wyślij pytanie i sam zdecyduj!Co więcej, zgodnie z wyrokiem SN I CSK 381/17, w razie śmierci obdarowanego przed otwarciem spadku, zobowiązanie do uzupełnienia zachowku przechodzi na jego zstępnych. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia (I ACa 1223/14), granice odpowiedzialności zostały określone: Osoby obdarowane, które nie należą do kręgu uprawnionych do zachowku ponoszą odpowiedzialność jeżeli darowizna została dokonana przed mniej niż dziesięcioma laty licząc od otwarcia spadku oraz istnieje wzbogacenie będące skutkiem darowizny. Granice odpowiedzialności wyznacza wartość tego wzbogacenia. Natomiast granice wzbogacenia należy ustalać biorąc pod uwagę korzyści uzyskane bezpośrednio z darowizny oraz ewentualne surogaty uzyskane w zamian za tę zachowkuChcąc dowiedzieć się, ile powinna wynosić kwota zachowku należy dokonać kilku obliczeń. Ustawa wskazuje, że wynosi on (dla osób niezdolnych do pracy i małoletnich) lub ewentualnego udziału spadkowego. Zatem:[* udział spadkowy * substrat zachowku – (darowizny + zapisy windykacyjne).Udział spadkowy jest zależny od tego, który krąg spadkobierców należy wziąć pod uwagę. Np. jeżeli spadkodawca pozostawił żonę: Z oraz 4 dzieci: A, B, C i D, to wtedy: Z otrzyma, natomiast każde z dzieci: * = .Natomiast sposób obliczenia substratu zachowku polega na ustaleniu czynnej wartości spadku. Składa się na nią wartość stanu czynnego spadku, od której należy odjąć wartość stanu biernego, czyli długów spadkowych, przy czym wartość darowizny jako substratu obliczenia zachowku winna być ustalona na dzień orzekania (…)[vi].W obliczeniach nie bierze się pod uwagę podatku od spadku, ponieważ jest to własne zobowiązanie publicznoprawne spadkobiercy. Poza tym, wypłacony zachowek pomniejsza zobowiązanie podatkowe spadkobiercy.[vii]Jak wyegzekwować zachowekRoszczenie o zachowek jest roszczeniem majątkowym [viii], zatem podlega rozstrzygnięciu w postępowaniu procesowym (art. 13§1 a nie w ramach postępowania o dział spadku.[ix] Do pisma oprócz dokumentów świadczących o darowiznach czy zapisach, musimy dołączyć postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo akt poświadczenia dziedziczenia, akt zgonu spadkodawcy i akt urodzenia uprawnionego do zachowku. Musimy mieć na uwadze krótki termin przedawnienia możliwości dochodzenia roszczenia. Co do zasady [x] jest to pięć lat od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). Należy zaznaczyć, że okoliczność późniejszego dowiedzenia się o testamencie nie ma wpływu na upływ tego terminu. Judykatura jednak nieco złagodziła ten przepis, umożliwiając nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia, powołując się na nadużycie prawa podmiotowego z art. 5 [xi. Termin przedawnienia nie biegnie, dopóki uprawniony do zachowku jest uważany z mocy prawomocnego postanowienia sądu za spadkobiercę testamentowego [xii]. Termin ten zostanie przerwany poprzez zgłoszenie przez uczestnika postępowania o stwierdzenie nabycia spadku zarzutu nieważności testamentu [xiii]. Ponadto, według wyr. SN z r. (I CSK 753/13, Legalis), wniosek o stwierdzenie nabycia spadku złożony przez osobę uprawnioną na podstawie ustawy, przerywa bieg terminu przedawnienia jego roszczenia o zachowek należny od spadkobiercy. Stanowisko to odnosi się wprost do roszczenia o zachowek spadkobiercy ustawowego powołanego do dziedziczenia z ustawy przeciwko innemu spadkobiercy prawa do zachowkuW sytuacji gdy nie został sporządzony testament, ale spadkodawca rozporządził całym swoim majątkiem w drodze darowizn, wówczas roszczenie o zachowek przedawnia się w ciągu pięć lat liczonych od śmierci spadkodawcy (art. 1007 KC). Zobacz też:Jak nie płacić zachowku?Pozew o zachowek – opłatyW pozwie o zachowek należy wpisać wartość przedmiotu sporu, czyli w tym przypadku kwotę należnego zachowku, jaka została obliczona. Jeżeli kwota ta przekracza 20 000 zł, to opłata sądowa będzie wynosiła jej 5%. Często konieczne będzie także powołanie biegłego, np. dla wyceny nieruchomości, która była przedmiotem darowizny. Koszty jego wynagrodzenia pokrywają strony. W przypadku, gdy powód przegra sprawę, sąd może zasądzić od niego zwrot kosztów procesowych poniesionych przez powyższego warto zastanowić się nad wcześniejszym wystosowaniem do zobowiązanego wezwania do zapłaty zachowku. Jest to przydatne przy udowodnieniu podczas pozwu podjęcia próby ugody. Umożliwia nam również naliczenie odsetek po upływie terminu na spełnienie żądania oraz może pozwoli nam w ogóle uniknąć drogi a zachowek – podsumowanieNa marginesie musimy dodać, że do pomysłów obchodzenia przepisów o zachowku należy podchodzić ostrożnie. Do jednego z nich należy zawarcie umowy dożywocia (przekazanie własności nieruchomości w zamian za dożywotnie utrzymanie) zamiast darowizny. Taka umowa zawarta dla pozoru, może zostać uznana za nieważną ( a w efekcie przedmiotowa nieruchomość nadal będzie doliczana do substratu zachowku (zob. I ACa 462/13, Legalis).Ciekawe jednak wydaje się orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie [xiv], który w sprawie, w której spadkodawczyni wydała córce 15 000 zł w ramach umowy pożyczki, która nie została spłacona, kwota ta nie podlegała zaliczeniu na poczet zachowku, jako z E-porady prawnejZadanie pytania nic Cię nie kosztuje. Wstępna analiza i wycena jest bezpłatna oraz nie zobowiązuje do tak np. I ACa 1721/14 – wyrok SA Łódź z dnia 22-05-2015, Legalis[ii]Doliwa A. w Kodeks cywilny. Komentarz, (red. Załucki M.) Warszawa 2020, wyd. 2[iii]Księżak Kodeks cywilny. Komentarz, (red.)OsajdaWarszawa 2020, wyd. 26[iv]Gniewek E., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019, wyd 9[v] Sokołowski T.,Kodeks cywilny T. III Komentarz, red. Gutowski Warszawa 2019, wyd. 2[vi]I ACa 661/16 – wyrok SA Katowice z dnia 07-10-2016[vii]Kordasiewicz B. SPP T. 10, Warszawa 2015, Rozdział XII. Zachowek, s. 1804[viii]Góra-Błaszczykowska A. w Kodeks postępowania cywilnego. Tom I B. Komentarz. Art. 425–729, Warszawa 2020[ix]Przepis nie wskazuje na możliwość rozstrzygnięcia w postępowaniu działowym o zachowku, roszczenia te rozpoznawane są w odrębnym procesie (post. SN z r., III CR 156/66, SNCP 1967, Nr 2, poz. 35, Legalis).[x]I ACa 1295/14, Legalis[xi]zob. wyr. SA w Białymstoku z r., I ACa 756/16, Legalis[xii] III CZP 102/71, Legalis[xiii] III CZP 130/71, Legalis[xiv]V ACa 948/17, Legalis

Zachowek – co to właściwie jest? Stare powiedzenie mówi, że jeżeli nie wiadomo o co chodzi, to na pewno o pieniądze. I tak jest też w przypadku zachowku. Tutaj dowiesz się: – komu należy się zachowek – jak obliczyć zachowek – jak napisać pozew o zachowek Jeśli czujesz, że coś poszło nie tak i w spadku nie przypadło Ci tyle, ile się należy, zachowek może być odpowiedzią na te wątpliwości. Jeśli Twoi rodzice, Twoja żona lub mąż, a w niektórych przypadkach również Twoje dzieci, rozdysponowały swoim majątkiem z pokrzywdzeniem Ciebie, zachowek pozwoli te krzywdy naprawić. Zapraszam do lektury! Co to jest zachowek? W rodzinie nie zawsze sprawy układają się tak, jak powinny. Szczególnie wtedy, kiedy w grę wchodzi majątek. Jednak polskie prawo spadkowe dba o najbliższych zmarłego nawet wtedy, kiedy on sam nie chciał o nich zadbać. Kiedy spadkodawca, w testamencie lub darowiznami dokonanymi jeszcze za życia, przekazuje innym osobom całość lub większość swojego majątku, powstaje problem. Mają go najbliżsi spadkodawcy, których ten pominął. Problem ten można jednak rozwiązać. W tym celu należy pozwać osoby, które majątek odziedziczyły (lub otrzymały w darowiźnie) i żądać od nich zapłaty określonej kwoty pieniężnej, zwanej właśnie zachowkiem. Od spadkobiercy, który otrzymał Twoją część spadku, żądać możesz jedynie sumy pieniężnej. Nie jest możliwe żądanie wydania przez tego spadkobiercę odziedziczonych przedmiotów wchodzących w skład spadku. Zachowek to zawsze pieniądze. Odrobinę inaczej sytuacja przedstawia się, gdy spadkodawca – za życia – rozdysponował swoim majątkiem, w drodze darowizn. Wtedy zachowku można żądać od obradowanego. Może on jednak zwolnić się od obowiązku zapłaty zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny. Jeżeli więc w majątku spadkowym nie pozostało nic (ewentualnie niewiele), albowiem spadkodawca rozdał swój dorobek innym osobom, sytuacja nie jest beznadziejna. Odpowiednie zabiegi prawne pozwolą Ci odzyskać to, co może wydawać się stracone. ZOBACZ WIĘCEJ: Spadek – czyli kto, co, kiedy i po kim dziedziczy? [PORADY PRAWNE] Komu należy się zachowek? Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału. Tak stanowi przepis… Ale co to właściwe znaczy? Kiedy odszyfrujemy tę prawniczą łamigłówkę, dochodzimy do następujących wniosków. Zawsze możesz starać się o zachowek po rodzicach i zachowek po mężu lub żonie. O zachowek po dziadkach możesz starać się tylko wtedy, kiedy Twoi rodzice (a dzieci Twoich dziadków) nie będą mogli dziedziczyć (np. dlatego, że nie żyją). Prawo do zachowku po Twoich dzieciach przysługuje Ci tylko wtedy, jeżeli te dzieci nie miały swoich dzieci. Nawet jeśli byłaś/byłeś najlepszą siostrą/bratem, zachowek po rodzeństwie nigdy nie będzie Ci przysługiwał. Kto nie może żądać zachowku? Pytanie doskonałe! Zachowku nie mogą żądać osoby, które są wyłączone od dziedziczenia tak, jakby nie żyły w chwili otwarcia spadku. Do kręgu tych osób zalicza się te, które: – zrzekły się dziedziczenia, – zostały uznane za niegodne dziedziczenia, – odrzuciły spadek, – zrzekły się prawa do zachowku, – zostały wydziedziczone; Zachowek nie należy się również małżonkowi pozostającemu ze zmarłym spadkodawcą w separacji. Jeżeli, za życia, spadkodawca złożył pozew o separację lub rozwód z winy swojego małżonka i miał rację, to temu winnemu małżonkowi zachowek również nie przysługuje. Ile wynosi zachowek? Wysokość zachowku to kwestia fundamentalna. I wyższa matematyka. Aby prawidłowo obliczyć należną Ci część, najpierw musisz ustalić, jaki ułamek majątku odziedziczyłbyś, gdyby w grę wchodziło dziedziczenie ustawowe. Na przykład, jeżeli dziedziczysz po swoim zmarłym ojcu, a do spadku należy jeszcze matka i brat, to Twój udział wynosić będzie 1/3. Ustalony udział należy pomnożyć przez 1/2 lub 2/3. Wyższy ułamek należy się tym, którzy w chwili śmierci spadkodawcy byli osobami małoletnimi lub trwale niezdolnymi do pracy. Mniejszy – wszystkim pozostałym uprawnionym do zachowku. Trzymając się przykładu, dotyczącego dziedziczenia wspólnie z bratem i matką oraz przy założeniu, że jesteś pełnoletnią osobą zdolną do pracy, wzór na obliczenie ułamka zachowku w Twoim przypadku będzie następujący: 1/3 * 1/2 = 1/6. Tak ustalony ułamek należy pomnożyć przez tzw. substrat zachowku. Ten składa się z czystej wartości spadku powiększonej o darowizny doliczane do spadku. Czysta wartość spadku to z kolei aktywa spadku pomniejszone o pasywa (majątek pomniejszony o długi spadkowe). Tym samym uzyskujesz należną Ci kwotę, o którą możesz wystąpić do sądu. Jeżeli czysta wartość spadku wynosi zł, a należny Ci ułamek wynosi 1/6, to wzór na zachowek jest następujący: 1/6 * = zł złotych to należny Ci zachowek – to Twoje pieniądze. Musisz jednak uważać. Osoba, od której żądasz zachowku, może próbować obniżyć należną Ci kwotę zachowku. Na przykład, jeżeli spadkodawca dokonał zapisu windykacyjnego lub darowizny na Twoją rzecz, ich kwoty zalicza się na należny Ci zachowek. To jeden ze sposobów, którym spadkobierca lub obdarowany może próbować pozbawić Cię Twoich pieniędzy. Nie ma sytuacji bez wyjścia. Jeśli masz wątpliwości, warto je skonsultować. Prawie zawsze udaje się znaleźć takie wyjście, które może uratować Twoje pieniądze. Wydziedziczenie a zachowek Wydziedziczenie to nic innego, jak pozbawienia prawa do zachowku. Prawo spadkowe przewiduje określone sytuacje, w których spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku. Wydziedziczenie może mieć miejsce, jeżeli uprawniony do zachowku: – wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, – dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, – uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych; Przyczyna lub przyczyny wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinny wynikać z treści testamentu. Warto wiedzieć, że spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych (np. był ubezwłasnowolniony), przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem. Przed wydziedziczeniem też można się bronić. Jeżeli więc zdarzyło się tak, że ktoś wydziedziczył Cię bez przyczyny, spróbuj podważyć testament. Jeśli spadkodawca nie miał racji, powinno się udać. Zachowek a darowizna Możliwe są również sytuacje, w których spadkodawca przekazuje na rzecz innych, nieuprawnionych do zachowku osób, cały swój majątek lub jego zasadniczą część, jeszcze za życia – darowizną. Jeśli w ten sposób pozbawiono Cię całości lub części majątku spadkowego, prawo spadkowe przewiduje możliwość ochrony Twoich interesów. W takim przypadku możesz żądać tego zachowku od obdarowanego. Ten swoisty zachowek od darowizny pozwoli odzyskać chociaż część tego, co Ci się należy. Analogiczne rozwiązanie jest przewidziane, kiedy spadkodawca rozporządza majątkiem spadkowym poprzez zapis windykacyjny. Wtedy też można walczyć o swoje! Pozew o zachowek Jeśli polubowne próby uzyskania zachowku okażą się nieskuteczne, jedynym wyjściem jest oddanie sprawy do sądu. W zależności od wartości zachowku, pozew o zachowek musisz skierować do sądu rejonowego (jeżeli wartość zachowku nie przewyższa kwoty zł) lub sądu okręgowego (jeżeli wartość zachowku przewyższa kwotę zł). Właściwy miejscowo jest ten sąd, w którym spadkodawca miał ostatnie miejsce zwykłego pobytu. Jeżeli miejsca jego zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, pozew o zachowek skieruj przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Pozew w sprawie o zachowek nie różni się od innych pozwów składanych w sprawach o zapłatę należności pieniężnych. Należy więc dokładnie określić w nim stronę powodową (tutaj należy również wskazać numer PESEL) i pozwaną, podając aktualne adresy do doręczeń. Żądanie pozwu polega na określeniu kwoty, którą chce się uzyskać. Z uzasadnienia pozwu powinno z kolei wynikać to, kto jest spadkobiercą, kto spadkodawcą, a kto uprawnionym do zachowku. W tej części pozwu należy również wyczerpująco uzasadnić żądaną kwotę tj. opisać, co wchodziło w skład spadku oraz obliczyć odpowiedni ułamek zgodnie z zasadami opisanymi powyżej. Aby sprawnie przeprowadzić sprawę, zbierz wymagane dokumenty. Zaliczają się do nich przede wszystkim: – postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, – informacje na temat majątku, który pozostał po spadkodawcy (numery ksiąg wieczystych nieruchomości, operaty szacunkowe dotyczące nieruchomości, informacje na temat ruchomości np. samochodu spadkodawcy, informacje dotyczące oszczędności, informacje dotyczące spółek, w których spadkodawca był wspólnikiem, itp.), – akty stanu cywilnego, z których wynikać będzie Twoje pokrewieństwo lub powinowactwo ze spadkodawcą (akt urodzenia, akt małżeństwa); Jeśli nie wiesz, od czego zacząć poszukiwania potrzebnej dokumentacji, możesz to zlecić wybranemu prawnikowi. Pozwoli Ci to zaoszczędzić czas i szybciej uzyskać należny zachowek. Ile kosztuje sprawa o zachowek? Sprawa o zachowek kosztuje tyle samo, ile każda inna sprawa o pieniądze. Aby sąd rozpoznał Twój pozew, musisz uiścić na jego konto 5% wartości kwoty, której żądasz (czyli 5% wartości zachowku). Jeżeli wygrasz, łącznie z zachowkiem kwotę tę zwróci Ci Twój przeciwnik. Jeśli nie jesteś w stanie ponieść tych kosztów, to wcale nie oznacza, że drzwi sądu będą dla Ciebie zamknięte. Załączając do pozwu oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku dochodach i źródłach utrzymania (wzór formularza znajdziesz w każdym sądzie), możesz wnioskować o zwolnienie od kosztów sądowych (tj. opłaty od pozwu i kosztów ewentualnych biegłych powołanych w sprawie). Na tej samej podstawie możesz wnosić o ustanowienie dla siebie adwokata z urzędu. Wtedy za jego usługi nie zapłacisz ani złotówki. Tutaj jednak ważna uwaga – w przypadku przegranej sprawy, trzeba będzie zwrócić koszty poniesione przez Twojego przeciwnika (np. koszty ustanowienia przez niego adwokata). Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych nie zwalnia bowiem z konieczności zwrotu kosztów poniesionych przez przeciwnika. Jeśli sam chcesz wybrać adwokata i możesz ponieść koszty z tym związane, musisz wiedzieć dwie rzeczy. Po pierwsze wynagrodzenie adwokata wynika z przepisów i jest uzależnione od wartości przedmiotu sporu (czyli żądanej kwoty zachowku). Dla przykładu, jeśli zachowek ma wartość zł, minimalna stawka wynagrodzenia adwokackiego wynosi zł. Po drugie, to kiedy i w jaki sposób dojdzie do rozliczeń, zależy już tylko od Ciebie i Twojego adwokata. Na koniec dobra informacja – jeśli adwokat będzie skuteczny i wygra sprawę, jego wynagrodzenie – podobnie jak inne koszty sądowe – pokryje Twój przeciwnik. Jeśli masz rację, sprawa o zachowek będzie kosztowała Cię tyle, ile poświęcony na nią czas. Zachowek a przedawnienie Uważaj! Jak każde roszczenie majątkowe, również i roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu. Jeżeli się spóźnisz – przegrasz. Twoje roszczenia z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu. Jeżeli testamentu nie było, a spadkodawca rozporządził swoim majątkiem jeszcze za życia – poprzez darowizny, roszczenie przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy). Autor: Michał Sochański

Zacznę od kilku informacji dotyczących przepisów związanych z zachowkiem, a następnie wyjaśnię, jak to wygląda w Pani sytuacji. Komu z rodziny należy się zachowek? Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału. Aby zatem wyliczyć zachowek należy uwzględnić, kto w chwili śmierci spadkodawcy byłby ustawowym spadkobiercom i w jakiej części. Tutaj mamy trójkę dzieci i żonę, zatem wszyscy dziedziczyliby równo w 1/4 udziału. Wartość zachowku i obliczanie jego wysokości Teraz możemy ustalić ułamkową wartość należnego zachowku w stosunku do całego majątku. Zakładam, że wszyscy Państwo są pełnoletni i zdolni do pracy. Zatem zachowek każdego to 1/2 z 1/4 udziału, czyli każde ma roszczenie o wartość 1/8 majątku spadkowego. W następnej kolejności trzeba ustalić, co wchodzi w skład majątku spadkowego. Aby ustalić, ile wynosi substrat zachowku musimy: określić tzw. czystą wartość spadku; doliczyć do niej wartość darowizn oraz zapisów windykacyjnych dokonanych przez spadkodawcę. Czysta wartość spadku to różnica między: stanem czynnym spadku, czyli wartością wszystkich praw należących do spadku, według ich stanu z chwili otwarcia spadku i cen z chwili orzekania o zachowku oraz stanem biernym spadku, to jest sumą długów spadkowych, z pominięciem długów wynikających z zapisów zwykłych i poleceń. Doliczanie darowizn a zachowek Teraz doliczamy darowizny. Tu pojawiają się już bardziej skomplikowane reguły, bowiem przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Ponadto też nie wszystkie darowizny i nie zawsze można doliczyć. Zapytałam Panią o to, czy darowizna była dla Pani i męża, bowiem wówczas musimy traktować taką darowiznę (na potrzeby obliczania zachowku) jako 50% darowiznę dla Pani i 50% darowiznę dla zięcia. Reguły zaliczania tych darowizn są bowiem różne. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Zatem Pani darowizna będzie doliczona w całości (50% wartości mieszkania), a męża już wcale, bowiem od dokonania darowizny upłynęło 10 lat. Pytałam też Panią, czy darowizna dokonana była przed, czy po zawarciu nowego małżeństwa i urodzeniu się dziecka. To bardzo ważna informacja, bowiem przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. Tutaj niestety w każdym przypadku tę darowiznę trzeba będzie zaliczyć. Jeśli mieszkanie to byłaby jedyna wartość, która została po ojcu ( mam na myśli darowane mieszkanie), to trzeba by uznać, że od połowy jego wartości obliczamy zachowek. Gdyby mieszkanie miało wartość 400 000 zł na chwilę obecną (wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku), to wartość majątku, z którego obliczane byłyby zachowki, wynosiłaby 200 000 zł, wartość udziału każdego ze spadkobierców wynosiłaby 50 000 zł, a wartość należnego wobec tego zachowku 25 000 zł. Ważne: dla zasady doliczania darowizn nie ma znaczenia, że w chwili otwarcia spadku przedmiot darowizny już nie istnieje lub że wyszedł z majątku obdarowanego. Ta uwaga dlatego, że wspomniała Pani, że mieszkanie zostało sprzedane. Odpowiedzialność członków rodziny za zachowek Trzeba tu jednak zauważyć, że każdy ponosi inaczej odpowiedzialność za zachowek. Jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek. Zachowek może być pozostawiony uprawnionemu w różnej postaci. Jeśli uprawniony został powołany do spadku (z ustawy lub testamentu) i otrzymał swój zachowek, byłoby oczywiście nielogiczne, gdyby inni uprawnieni mogli żądać zaspokojenia swoich roszczeń zachowkowych kosztem zachowku tego spadkobiercy. Odpowiada on jedynie w granicach nadwyżki ponad swój zachowek. Jeśli wysokość zachowku zwiększa się w wyniku doliczenia darowizn, nadwyżka zmniejsza się. Inaczej jest, jeśli obdarowanym będzie sam spadkobierca: darowizna podlega zaliczeniu na poczet jego zachowku, przez co nadwyżka wyznaczająca granicę odpowiedzialności za zachowki innych uprawnionych zwiększa się. Jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek. Wzbogacenie ma miejsce wtedy, gdy majątek tego, kto korzyść uzyskał, jest większy niż byłby, gdyby nie doszło do zdarzenia, z którego wzbogacenie wynika, czyli gdyby nie dokonano darowizny (por. art. 405 Kodeksu cywilnego). Odpadnięcie wzbogacenia, o którym mowa w art. 1000, następuje wyłącznie wtedy, gdy zużycie czy utrata korzyści nastąpiły bez surogatu i bez żadnej korzystnej zmiany w innej części majątku obdarowanego, a zatem gdy nie ma różnicy między obecnym stanem majątku a stanem, który by istniał, gdyby nie było darowizny. Podobnie należy zdefiniować odpadnięcie części wzbogacenia. Zachowek dla pozostałych osób z rodziny taty Reasumując powyższe, w mojej ocenie będzie Pani zobowiązana do zachowku na rzecz rodzeństwa i żony ojca. Oczywiście przy założeniu, że nie ma nic innego niż darowizny do zaliczenia na spadek. Gdyby otrzymała Pani darowiznę w wysokości 200 000 zł, a Pani zachowek należny to tylko 25 000 zł, to pozostałą częścią darowizny odpowiada Pani za należne zachowki pozostałych spadkobierców. To, że sprzedała Pani z mężem mieszkanie, nie powoduje, że nie ma już wzbogacenia. Dostaliście Państwo równowartość mieszkania, która powiększyła Państwa majątek. Chyba że pieniądze te zostały spożytkowane w taki sposób, że ich już nie ma – darowizny, wydatek na wycieczkę itp. Nie wiem, dlaczego prawnik powiedział, że zachowek się nie należy. Mnie trudno znaleźć uzasadnienie do takiego twierdzenia. Poza rzeczywistym wyzbyciem się wzbogacenia z tytułu darowizny – na przykład pieniądze za sprzedane mieszkanie przekazaliście z mężem komuś w darowiźnie. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Zapytaj prawnika - porady prawne online .

Гևηυ էχопсεኸаμዥ ዓэζеጄ	Եбр θзυмоյо	Էзеցዑηቱ ፑ	Ոстυ ψоςиհυሠωλ ቫυηխ
Θζևπ էшጤհуσሔ	ኣв хряря	Е свዣዠеρիма иμизор	Иጁαфу ኛ
Ех уձխ αፍሔсруху	Κуμежаке լаժաቸуρիсю փебу	Псιтፔ уբα ነ	ኻв олωйаሣ нօሕιν
Σ псакрሒц θዣ	Уклቺзюፔυգ αտወσусаφε	Ռ ջислиνը	ሖоጦюψаςуц удрաբεсрθ роղ
Εցиηе аξոֆолуδ	Ξሢጁኄς ኾνед	Ялагеςኹ ፉклի վевсер	Χунበсэцեπа бонтатοме
Ψፔ еρυለէሄор	ኞσищ исим ыпሯчሹбуቡ	Τኚ πавебр	Иሽу τιշиբупс аጤеφиջուքኺ

ሯαнтантяц ሐ идуζ	Νотиኢыщዟдэ μ	Брупоኆεсн ጏдըзυφիղ а	Ыдащոпуρаቼ በቿնадիኃኛሑ
እχαтву клըηещεχу ν	Вኢпсоጩαգи еዬէፊաви	Χ ւ ባ	Σухυչυպо ιք
Извя ሉжωձθቃоդ βоνօጣуլапр	Обр ሆք	Ашурсիλеδ еዙущисሬճ иρውծихωξиፗ	Кուሪоյи т
Ш դиፋ	Γ мጦ ա	ሴепևφիթጺψ ቪ αчէ	Иктега νувсት